Ο κόκκινος άνθρωπος
Το Νήμα Πολιτισμός #9 επιστρέφει στην ιστορία του κόκκινου ανθρώπου, απορεί με την τύχη μιας πλούσιας συλλογής αρχαιοτήτων, ξετυλίγει μια συζήτηση για το βιβλίο, πάει Πάρο, Νεβάδα και Αλγερία.
Από εχθές, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δεν είναι πια εδώ και με τον χαμό του ξαναβγαίνει στην επιφάνεια η ιστορία ενός ολόκληρου αιώνα. Για εμάς είναι επίσης μια ευκαιρία να επιστρέψουμε στο βιβλίο της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς «Το τέλος του κόκκινου ανθρώπου», αφού η περίοδος που καλύπτει ξεκινά το 1990, λίγο πριν η σοβιετική σημαία κατέβει από το Κρεμλίνο. Αν και Νόμπελ λογοτεχνίας, η Αλεξίεβιτς είναι δημοσιογράφος και το συγγραφικό της έργο μπορεί να χαρακτηριστεί ως γραπτό ντοκιμαντέρ, καθώς βασίζεται σε εκατοντάδες συνεντεύξεις και τεράστια έρευνα. Βιωματική καταγραφή της σοβιετικής εποχής και των ανθρώπων της, τα έργα της Αλεξίεβιτς μας γυρνούν στην τραγωδία του Τσέρνομπιλ με το συνταρακτικό «Τσέρνομπιλ, ένα χρονικό του μέλλοντος» ή τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο και τη στρατιωτική συμμετοχή των γυναικών με το «Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας». Στο ξανά επίκαιρο «Τέλος του κόκκινου ανθρώπου», δεκάδες πρόσωπα κάθε ηλικίας και γεωγραφικής καταγωγής καταθέτουν τις μαρτυρίες τους για τα εν εξελίξει γεγονότα του τέλους της Σοβιετικής Ένωσης. Το συλλογικό τραύμα αναδύεται πολυφωνικά μέσα από τις αναμνήσεις ενός κόσμου που, τότε, μόλις χανόταν και τις ανασφαλείς, μετέωρες και πλέον διαψευσμένες ελπίδες για ένα πιο ανάλαφρο μέλλον.
Σβετλάνα Αλεξίεβιτς , «Το τέλος του κόκκινου ανθρώπου», εκδόσεις «Πατάκη», μτφ. Αλεξάνδρα Δ. Ιωαννίδου
Διαβάστε «Είμαι άνθρωπος-αυτί», συνέντευξη της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς στον Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη | Books’ Journal
Επαναπατρισμός αρχαίων ή επιβράβευση των λαθρανασκαφών;
Είχαμε ήδη θίξει το ζήτημα της νομιμοποίησης των προϊόντων αρχαιοκαπηλίας μέσω δωρεάς στο κράτος με αφορμή τα εγκαίνια του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων. Σήμερα, μια συλλογή 161 κυκλαδικών αρχαιολογικών ευρημάτων από λαθρανασκαφές, που βρίσκονται στην κατοχή συλλέκτη με έδρα τις ΗΠΑ, «επαναπατρίζονται», υπό τις θριαμβολογίες της κυβέρνησης, με τον εξής παράδοξο τρόπο: το Ελληνικό Δημόσιο παραιτείται από κάθε ένδικη διεκδίκηση για τα κλεμμένα αρχαία, αναγνωρίζει ως κάτοχο των αρχαιοτήτων αυτών ένα Ίδρυμα των ΗΠΑ, δέχεται να εκτεθούν στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης για 50 χρόνια, ενώ κάποια από αυτά θα έρχονται κατά διαστήματα στην Ελλάδα και θα εκτίθενται στο ιδιωτικό Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή.
«Επαναπατρισμός» χωρίς πατρίδα; Οι 161 κυκλαδικές αρχαιότητες να γυρίσουν στις Κυκλάδες - Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων
Διαβάστε τη σχετική ανάρτηση της Δέσποινας Κουτσούμπα
Μια συζήτηση για την εξωστρέφεια της ελληνικής λογοτεχνίας
Με αφετηρία ένα άρθρο του Νίκου Μάντη, άνοιξε στο διαδικτυακό περιοδικό «Αναγνώστης» μια συζήτηση γύρω από το βιβλίο και την εξωστρέφεια. Η ελλιπής παρουσία στο εξωτερικό της σύγχρονης λογοτεχνίας (αλλά και των υπόλοιπων τεχνών) σίγουρα δεν είναι μόνο ένα ζήτημα έλλειψης πόρων και πολιτικής βούλησης. Στο νήμα της συζήτησης που παραθέτουμε ανακινείται κυρίως μια σειρά άλλων ερωτημάτων που έχουν να κάνουν με το ευρωπαϊκό πρότυπο. Είναι η ελληνική παραγωγή (άλλη μια) ειδική περίπτωση γι’ αυτό και δεν εξάγεται; Πρέπει ένας συγγραφέας να ενδιαφέρεται για το αν τον διαβάζουν σε άλλες χώρες; Ποιες νοούνται ως «χώρες»; Η εγχώρια λογοτεχνία αναπαράγει ή αντιστέκεται στο εξωτικό, οριεντάλ προφίλ της; Εξωστρέφεια για ποιον λόγο;
Νίκος Μάντης - Γιατί δεν μας διαβάζουν στο εξωτερικό;
«Η πεζογραφία -και δη το μυθιστόρημα- από τον 17ο αιώνα, οπότε γεννήθηκε στη Δυτική Ευρώπη, είχε έναν κύριο στόχο: να στρέψει έναν (παραμορφωτικό ή μη) καθρέφτη στην ίδια την κοινωνία, θέτοντας υπαρξιακά ερωτήματα
Άρης Μαραγκόπουλος - Bon pour l’Orient (et le tourisme)
«… και μόνον η ιδέα να μεταφραστεί εκτός των γλωσσικών συνόρων φαντασιώνει ότι του προσδίδει έναντι των αμετάφραστων συναδέλφων του ορισμένη προστιθέμενη αξία στο συμβολικό του κεφάλαιο – φαντασίωση που, με τη σειρά της, επίσης αντανακλά μια σκληρή πραγματικότητα: τη συμπλεγματική ψύχωση της όποιας πνευματικής περιφέρειας έναντι του πατερναλιστικού, κυρίαρχου ευρωπαϊκού κέντρου. (...) Το φαινόμενο είναι αποκλειστικά ενδημικό, δεν αφορά άλλες γλώσσες και λογοτεχνίες με μικρή διάδοση.»
Δημήτρης Τζιόβας - Ποιοι και πώς (δεν) μας διαβάζουν;
«Απευθύνεται η εξαγωγή λογοτεχνίας στους ακαδημαϊκούς ή στο ευρύτερο κοινό; Είναι τελικά η λογοτεχνία το πιο πρόσφορο μέσο για τη γνωριμία με την κουλτούρα μιας χώρας ή ένας τρόπος για να δοκιμάζονται και να εξαπλώνονται οι διεθνείς θεωρητικές τάσεις; (...) Tο δράμα του Έλληνα λογοτέχνη που συνοψίζεται στο πώς θα ξεφύγει από το φολκλορικό και εξωτικό και θα φανεί νεοτερικός και δυτικότροπος αντί να αναζητεί υπέρβαση και λύση, θα μπορούσε από μόνο του να αποτελέσει μυθοπλαστικό ορυχείο για ένα διεθνές best seller.»
Ποιος στηρίζει τους καλλιτέχνες;
Οι φετινές, κουτσουρεμένες κατά το ήμισυ, επιχορηγήσεις για τον σύγχρονο πολιτισμό, που μόλις πρόσφατα ανακοινώθηκαν, γέννησαν προβληματισμούς για το αν και κατά πόσο το υπουργείο Πολιτισμού έχει τη διάθεση να στηρίξει τους καλλιτέχνες και την καλλιτεχνική δημιουργία. Τα παρακάτω άρθρα δείχνουν ότι δεν λείπουν οι ιδέες και οι προτάσεις, τόσο για τη διευκόλυνση της διαδικασίας από τεχνοκρατική σκοπιά όσο και για τον επανασχεδιασμό του περιεχομένου των προσκλήσεων ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του καλλιτεχνικού χώρου. Μένει να ανοίξει η δημόσια συζήτηση για ένα θέμα που δεν αφορά μόνο τον καλλιτεχνικό χώρο αλλά και το κοινό.
Διαβάστε:
«Προτάσεις για να διευκολυνθεί η διαδικασία των επιχορηγήσεων από το υπουργείο Πολιτισμού» - Αναστασία Γκάτζιου προϊσταμένη της Διεύθυνσης Πολιτιστικών Δράσεων του ΥΠΠΟΑ | Documento
«Σκέψεις για μια επανανοηματοδότηση στον θεσμό των επιχορηγήσεων του σύγχρονου πολιτισμού» - Ακτίνα Σταθάκη | ΕφΣυν
Από την άλλη, ο κινηματογραφιστής Γιάννης Μισουρίδης σε ανάρτησή του περιγράφει πώς ο μονόδρομος των «pitching forums» και «development laboratories» για την εύρεση (ιδιωτικών) χρημάτων ομογενοποιούν την παραγωγή των ντοκιμαντέρ. «Έτσι, το κάποτε πρωτοποριακό, πολιτικό, υβριδικό, δημιουργικο ντοκιμαντέρ, κινδυνεύει να γίνει επαναλαμβανόμενο ή και βαρετό όσο και τα περισσότερα σήριαλ συνταγές του Netflix. Με τα σημερινά δεδομένα, τα μισά σημαντικά έργα του παρελθόντος, δεν θα είχαν ποτέ φτιαχτεί», συμπεραίνει. Αλλά και όταν βρεθούν τα χρήματα, φαίνεται ότι δεν καταλήγουν πάντα στις τσέπες των καλλιτεχνών: ο φωτογράφος Κωνσταντίνος Ζηργάνος-Καζολέας διηγείται την «πραγματική Οδύσσεια του πολιτιστικού εργάτη» μέσα από τη συνεργασία του με το φεστιβάλ Return2Ithaca όπου μια σειρά από υποσχέσεις -μεταξύ των οποίων και η αμοιβή- δεν τηρήθηκαν ποτέ.
Τουρισμός και βαρβαρότητα - συνέχεια
Στο προηγούμενο τεύχος μας αναφερθήκαμε στην τουριστικοποίηση και την αναζήτηση του αυθεντικού. Το άρθρο που σας προτείνουμε μας ταξιδεύει στην Ισπανία όπου, για να μην ενοχλούνται οι τουρίστες, μια κοινότητα απαγορεύει τα κουδούνια των αγελάδων, μια άλλη την ελεύθερη βοσκή τους, μια τρίτη το άπλωμα των ρούχων σε παραδοσιακές κατοικίες ώστε να είναι πιο φωτογενείς. Παράλληλα, οι τιμές εκτοξεύονται διώχνοντας τους μόνιμους κατοίκους…
Διαβάστε: «Τέρμα οι αγελάδες και οι καμπάνες που ενοχλούν τους τουρίστες στην Ισπανία» - Γιώργης-Βύρων Δάβος | Κοσμοδρόμιο
ΦεστιβάλΜε τις κινηματογραφικές προβολές να γίνονται σε παραλιακό θερινό και με το Παλιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας να είναι ο χώρος των παραστάσεων και των συναυλιών, τα Αισχύλεια είναι ένα από τα λίγα γεγονότα όπου η αίσθηση των διακοπών συνεχίζεται. Μελωδικές βραδιές, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και προβολές βραβευμένων ελληνικών ταινιών μεγάλου και μικρού μήκους, συν μια έκθεση του εικαστικού Κωστή Βελώνη, συνθέτουν τον διμηνο προγραμματισμό. Θα είναι εκεί ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, η Τάνια Τσανακλίδου, το Παιδί Τραύμα, η Ορχήστρα Βασίλης Τσιτσάνης , ο Φοίβος Δεληβοριάς με τη Νεφέλη Φασούλη, αλλά και ο «Φιλοκτήτης», η «Μήδεια» και ο «Αίας».
28 Αυγούστου - 31 Οκτωβρίου - Φεστιβάλ Αισχύλεια - Ελευσίνα
ΕίδαμεΜια από τις γενναιότερες απόπειρες απεικόνισης του ζεν στην οθόνη, ορόσημο του σύγχρονου κορεάτικου σινεμά, η ταινία του Κιμ Κι-Ντουκ «Άνοιξη, Καλοκαίρι, Φθινόπωρο, Χειμώνας... και Άνοιξη» παίζεται ξανά στους κινηματογράφους. Πρόκειται για την ιστορία ενός εκπαιδευόμενου μοναχού σε έναν πλωτό βουδιστικό ναό, από τα παιδικά του χρόνια μέχρι την ενηλικίωση. Διανύοντας τα εφηβικά σκιρτήματα, τα ενήλικα λάθη, την προσπάθεια της εξιλέωσης και τη διαιώνιση του κύκλου της επίγειας φύσης, ο νεαρός θα δοκιμαστεί από τα σαρκικά του πάθη και θα βρεθεί ενώπιον συνειδητοποιήσεων που θα τον οδηγήσουν σε εσωτερική σύγκρουση μεταξύ πίστης και επιθυμίας. Ενώ η φιλμογραφία του Κιμ Κι-Ντουκ χαρακτηρίζεται από απάνθρωπη βιαιότητα, το συγκεκριμένο έργο είναι η πιο φωτεινή κινηματογραφική του στιγμή καθώς προβληματίζεται σχετικά με τη λύτρωση και αφουγκράζεται ένα σκηνοθετικό στυλ αργόσυρτο και πιο πνευματικό, όπου λίγα συμβαίνουν αλλά πολλά υπονοούνται. (Φ.Κ.)
Διαβάστε την κριτική της Πόλυς Λυκούργου | flix
Διεθνή
Ο Μακρόν στο Disco Maghreb
Η πρόσφατη επίσκεψη του Εμμανουέλ Μακρόν στην Αλγερία, περιλάμβανε μια αναπάντεχo. Ο Γάλλος πρόεδρος πέρασε από τα γραφεία / δισκοπωλείο της εταιρείας παραγωγής της μουσικής Ράι, Disco Maghreb, στο Οράν, όπου είχε γυριστεί το τεράστιο παγκόσμιο χιτ του γαλλοαλγερινού DJ Snake, που πήρε το όνομά του από το δισκοπωλείο. Η επίσκεψή του προκάλεσε διάφορες αντιδράσεις, όχι μόνο αρνητικές στα ΜΚΔ και στο δρόμο, αλλά και θετικές, κυρίως από φιλοκυβερνητικές πηγές. Η εταιρεία και οι καλλιτέχνες της είχαν γίνει στόχος των ισλαμιστών στον μακρύ εμφύλιο της Αλγερίας την δεκαετία του ‘90, οι οποίοι είχαν δολοφονήσει τραγουδιστές και παραγωγούς.