Η εστία της ανθρώπινης συνείδησης

Τεχνητή Νοημοσύνη στην εκπαίδευση | Επιτυχής προσελήνωση για την Ινδία | Θεωρίες της συνείδησης | Αντικειμενικότητα στις μαθηματικές αποδείξεις

Τεχνητή νοημοσύνη

Η Meta, η πλατφόρμα εταιρειών στην οποία ανήκει το Facebook, δημοσιεύει σήμερα το καινούριο της Μεγάλο Γλωσσικό Μοντέλο, LLama-2, το οποίο είναι δωρεάν και ανοιχτού κώδικα, και μπορείτε να το κατεβάσετε ελεύθερα στον υπολογιστή σας.

Όταν λέμε ανοιχτού κώδικα βέβαια, τρόπος του λέγειν, καθώς υπάρχουν κι αυτοί που ισχυρίζονται ότι η Meta εσκεμμένα μπερδεύει το “ανοιχτού κώδικα“ με κάτι σαν “τμήμα του κώδικα παρέχεται σε ορισμένους χρήστες κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις“. Παρόμοια, και μάλλον σκληρότερη κριτική γίνεται στο “Open” της “OpenAI“ και γενικότερα στην αλλόγιστη χρήση του όρου “ανοιχτός κώδικας“.

Στις 30 Μαϊου μια σειρά από υψηλόβαθμα στελέχη σε κορυφαίες εταιρείες Τεχνητής Νοημοσύνης, όπως η OpenAI και η Google, συν διάφορα ανήσυχα πνεύματα, γκουρού της πληροφορικής και μελλοντολόγους σαν τον Bill Gates, καθώς και μια σειρά από επιστήμονες του χώρου της πληροφορικής και της Τεχνητής Νοημοσύνης υπέγραψαν μια κοινή δήλωση που λέει ότι

Ο περιορισμός του κινδύνου εξαφάνισης εξαιτίας της τεχνητής νοημοσύνης θα πρέπει να αποτελεί στο εξής παγκόσμια προτεραιότητα στο ίδιο επίπεδο με άλλους κινδύνους της παγκόσμιας κοινότητας, όπως οι πανδημίες και ο πυρηνικός πόλεμος.

Για μια πιο ψύχραιμη και ολοκληρωμένη σύνοψη του πού βρισκόμαστε (με κάθε επιφύλαξη για τα προφανή κίνητρα της εταιρείας) διαβάστε την έκθεση της McKinsey για την κατάσταση σήμερα, και τους ρυθμούς εξέλιξης της Τεχνητής Νοημοσύνης που δίνει μια καλύτερη δυνατότητα πρόβλεψης του (βραχυπρόθεσμου) μέλλοντος.

Τεχνητή νοημοσύνη στην εκπαίδευση

• η OpenAI δημοσίευσε στο τέλος Αυγούστου έναν οδηγό χρήσης του ChatGPT στην αίθουσα διδασκαλίας, εστιάζοντας στα θετικά σενάρια χρήσης, και στο πώς μπορεί να βοηθήσει γενικά αλλά και σε συγκεκριμένες περιστάσεις.

• Στο ίδιο μήκος κύματος και ο ιδρυτής του Khan Academy, Sal Khan, σε ένα Ted Talk από το Μάϊο, όπου (πουλώντας και το μεγάλο γλωσσικό μοντέλο της εταιρείας του) εξηγεί πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη, με τη μορφή των γλωσσικών μοντέλων, μπορεί ήδη να αποτελέσει “έναν προσωπικό βοηθό για κάθε μαθητή, και ταυτόχρονα έναν βοηθό διδασκαλίας για τον διδάσκοντα, με την ικανότητα να προσαρμόζει το πλάνο μαθήματος στις διαγεγνωσμένες αδυναμίες των συγκεκριμένων μαθητών“.

Χαρτογραφώντας την συνείδηση

Εδώ και δεκαετίες οι νευροεπιστήμονες προσπαθούν να εντοπίσουν και να οριοθετήσουν αυτό που λέμε ανθρώπινη συνείδηση, χρησιμοποιώντας τα εκθετικώς αυξανόμενα δεδομένα γύρω από τη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Υπάρχουν δύο κυρίαρχες σχολές, και μια πληθώρα από μικρότερες θεωρίες, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει ξεκαθαρίσει ποιά περιγράφει το φαινόμενο “συνείδηση” με μεγαλύτερη πιστότητα. Ο ένας από τους δύο θεωρητικούς πόλους (γνωστός ως Global Neuronic Workspace Theory) εστιάζει στη σκέψη, και στο πώς η συνείδηση προκύπτει από την ανάκληση στο προσκήνιο πληροφορίας από περιφερειακές (και ασυνείδητες) εγκεφαλικές λειτουργίες. O άλλος (γνωστός ως Integrated Information Theory) στην αισθητηριακή εμπειρία, και τον τρόπο που ο εγκέφαλος διαχειρίζεται την πληροφορία με ολοκληρωμένο τρόπο (εδώ ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς επεξηγεί τα “βασικά”). Η διεπιστημονική συζήτηση, που φέρνει κοντά τόσο νευροεπιστήμονες, όσο και ψυχολόγους αλλά και φιλοσόφους, οδήγησε στην οργάνωση ενός διαρκούς συνεδρίου με συγκεκριμένα πειράματα που θα ενίσχυαν ή θα διέψευδαν τις διαφορετικές απόψεις. Τα συμπεράσματα ανακοινώθηκαν στα μέσα του καλοκαιριού, αφήνοντας τη συζήτηση πάντως ανοιχτή. Η εστία της ανθρώπινης συνείδησης συνεχίζει να μας διαφεύγει. Μπορείτε όμως να διαβάσετε μια πολύ περιεκτική σύνοψη στο περιοδικό Quanta.

Περί κλίματος

Ο γεωστατικός δορυφόρος της ESA, Meteostat, που έχει ως αποστολή του την καταγραφή της ηλεκτροστατικής δραστηριότητας της ατμόσφαιρας, και ειδικά των κεραυνών, έδωσε στην δημοσιότητα την πρώτη σειρά από εντυπωσιακά δεδομένα πάνω από τη Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική (αρχειοθετημένος σύνδεσμος).

Στο μεταξύ, οι ωκεανοί της Γης έχουν γίνει λίγο πιο πράσινοι τα τελευταία 20 χρόνια, σύμφωνα με μια νέα μελέτη, και πιθανότατα δεν ευθύνονται για αυτό τα πασοκογενή στοιχεία εντός τους, αλλά η κλιματική αλλαγή. Πρόκειται όμως για έμμεσο αποτέλεσμα, καθώς οι ωκεάνιες περιοχές που πρασινίζουν δεν συμπίπτουν με τις θερμότερες.

Όπως λέει κι ο George Monbiot, στο άρθρο του με τίτλο With our food systems on the verge of collapse, it’s the plutocrats v life on Earth,

Σύμφωνα με το Google News, τα ΜΜΕ έχουν δημοσιεύσει περισσότερο από 10 χιλιάδες άρθρα αυτό το χρόνο για τον Phillip Schofield, τον παρουσιαστή στην τηλεόραση της Βρετανίας που παραιτήθηκε εξ’αιτίας μιας σχέσης του με μια νεαρή συνάδελφο. Το Google επίσης καταγράφει 5 άρθρα γύρω από την έρευνα στο Nature [σ.σ. που παρουσιάσαμε στο προηγούμενο Νήμα Επιστήμες] η οποία έδειχνε ότι οι πιθανότητες απώλειας σοδειάς στις περιοχές με τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή αύξηση, που προκαλείται από την κατάρρευση του κλίματος, φαίνεται πως έχουν υποεκτιμηθεί. Στον κόσμο των μήντια, έναν τόπο που δεν πρέπει ποτέ να συγχέεται με τον πραγματικό κόσμο, το κουτσομπολιό γύρω από διασημότητες είναι χιλιάδες φορές πιο σημαντικό από έναν υπαρξιακό κίνδυνο.

Σεληνιακά νέα

Η Ινδία εκτόξευσε επιτυχώς το Chandrayaan-3 που μεταφέρει ρομποτικά οχήματα και πειραματικές διατάξεις τις οποίες, η Διαστημική Υπηρεσία της Ινδίας κατάφερε να προσεληνώσει με ασφάλεια, αυτή τη φορά (και να δώσει και στη δημοσιότητα ένα βίντεο με το μικρό ρόβερ να κατεβαίνει στην επιφάνεια της Σελήνης και ένα ακόμα όπου φαίνεται να περιστρέφεται), να εκπληρώσει όλους τους στόχους της αποστολής και να μπεί σε κατάσταση ληθάργου, εν αναμονή της δύσης του ηλίου και της ακόλουθης “νύχτας” δυο εβδομάδων. Σε αντίθεση, όλα αυτά, με το Chandrayaan-2 που είχε άδοξο τέλος, πριν δύο χρόνια, σε κάποιον κρατήρα της Σελήνης.

Ο πρωθυπουργός της Ινδίας, Narendra Modi, έχει προσδώσει πανηγυρικό χαρακτήρα στην αποστολή. Το ινδικό ρόβερ είναι το πρώτο που προσεληνώνεται στο νότιο πόλο της Σελήνης.

Μια μελέτη αμερικανών κυρίως επιστημόνων, βασισμένη σε δεδομένα από δύο κινέζικους δορυφόρους της Σελήνης, τον Chang’e-1 και τον Chang’e-2, εντοπίζει μια πηγή γεωθερμικής ενέργειας, πράγμα που υπονοεί πως πιθανώς η Σελήνη έχει ή είχε στο παρελθόν ηφαιστειακή δραστηριότητα. Πέρα από το αμιγές επιστημονικό ενδιαφέρον, οι ερευνητές τονίζουν πόσο δύσκολο ήταν να χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα των κινέζικων δορυφόρων, τα οποία δρουν συμπληρωματικά με τα δεδομένα των δυτικών. Παρ’ότι οι κινέζοι επιστήμονες επέτρεψαν τη δημόσια χρήση των δεδομένων τους, η απαγόρευση συνεργασίας μεταξύ αμερικανών και κινέζων εξανάγκασε έναν από τους κινέζους ερευνητές να παραιτηθεί από τη θέση του και να προσληφθεί σε αμερικανικό ίδρυμα για να ολοκληρωθεί η μελέτη!

Γενέθλια για το James Webb

Το James Webb γιόρτασε τον πρώτο, απόλυτα επιτυχημένο χρόνο του ερευνητικού του προγράμματος, δημοσιεύοντας την παρακάτω εκπληκτική εικόνα από το Ρώ, όχι του έρωτα, αλλά του Οφιούχου, την πλησιέστερη σε μας περιοχή δημιουργίας νέων αστέρων του Γαλαξία.

Το νεφέλωμα στο Ρω του Οφιούχου, η πλησιέστερη περιοχή δημιουργίας νέων άστρων στο Γαλαξία μας. Η ακτινοβολία από τα νεοδημιούργητα άστρα “ανάβει“ τα αέρια υδρογόνου στη μεσοαστρική ύλη, που φαίνονται κόκκινα στην εικόνα. ΠΗΓΗ: NASA

Περί της αντικειμενικότητας των μαθηματικών

Ενδιαφέρουσα συνέντευξη του μαθηματικού θεωρίας αριθμών, A. Granville, στο Quanta, γύρω από τον τρόπο λειτουργίας της μαθηματικής απόδειξης, εστιάζοντας στο και τα μαθηματικά είναι, σε τελική ανάλυση, μια κοινωνική κατασκευή. Η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από το τί είναι μια μαθηματική απόδειξη, και το βαθμό στον οποίον αυτή μπορεί να είναι αντικειμενικά αληθής.

Αλλά πώς μπορούμε να ξέρουμε ότι είμαστε αντικειμενικοί; Είναι δύσκολο να βγάλεις τον εαυτό σου έξω από το πλαίσιο εντός του οποίου κατασκεύασες μια πρόταση - να έχεις μια προοπτική έξω από το Παράδειγμα που έχει εγκαθιδρυθεί από την κοινωνία. Αυτό είναι τόσο αληθές για τις επιστημονικές ιδέες όσο και για οτιδήποτε άλλο.

Στα γρήγορα

• Μια από τις πιο θεμελιώδεις προβλέψεις του κοσμολογικού μας μοντέλου είναι ότι, λόγω της διαστολής του Σύμπαντος, παρατηρήσεις φυσικών διαδικασιών στο αρχέγονο σύμπαν θα πρέπει να εμφανίζονται “χρονικά διεσταλμένες”, δηλαδή, να εκτυλίσσονται αργότερα, απ’ότι διαδικασίες που παρατηρούνται στη γαλαξιακή μας γειτονιά. Αυτό επιβεβαιώθηκε για πρώτη φορά σε πρόσφατο άρθρο στο Nature, μελετώντας κβάζαρς των οποίων το φως έρχεται από πολύ μακριά στο σύμπαν.

• Μια ελεγεία στη σκόνη, και στις ουσίες που την αποτελούν στα αστικά κέντρα, από τον Jay Owens, στον Guardian.