Οι επικίνδυνα θερμοί ωκεανοί
Οι επικίνδυνα θερμοί ωκεανοί
Νήμα Επιστήμες #16: Ιδιωτικές αποτυχίες στο διάστημα. Μια νέα εντυπωσιακή εικόνα μιας μαύρης τρύπας. Διαβάζοντας το μυαλό μας με χρήση ΑΙ. Μια θεωρία δεν κτίζεται μόνο με συσχετίσεις
Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι τελευταίες μετρήσεις από τον Εθνικό Ωκεανογραφικό και Ατμοσφαιρικό Οργανισμό των ΗΠΑ, που δείχνουν άνοδο της μέσης θερμοκρασίας των ωκεανών μεγαλύτερη από κάθε μέτρηση από το 1981 και μετά, και (μάλλον) πριν το Ελ Νίνιο, που αναμένεται φέτος, κάνει την εμφάνισή του και αυξήσει περαιτέρω τη θερμοκρασία. Ο ρυθμός ανόδου της θερμοκρασίας στους ωκεανούς δείχνει να υπερβαίνει τις προβλέψεις των μοντέλων της κλιματικής αλλαγής, αν συνεχιστεί όπως καταγράφεται εδώ και μερικές εβδομάδες.
Οι απευθείας συνέπειες της ανόδου της θερμοκρασίας στους ωκεανούς περιλαμβάνουν την εξαφάνιση θαλάσσιων ειδών (με πιο άμεσα απειλούμενα τα κοράλλια), πιο ακραία καιρικά φαινόμενα, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας (καθώς το νερό ζεσταίνεται, διαστέλλεται κιόλας), την επιτάχυνση της κατάρρευσης των παγετώνων στις αρκτικές περιοχές, και μικρότερη χωρητικότητα απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα (το ένα τέταρτο του οποίου απορροφάται από τους ωκεανούς). Με άλλα λόγια είναι ένα ακόμα σημάδι ενός απειλητικού κύκλου θετικής ανάδρασης
Phys.org | Nina Larsen: World should prepare for El Nino, new record temperatures: UN
The Conversation | Andrew King, Steven Sherwood: Two trillion tonnes of greenhouse gases, 25 billion nukes of heat: are we pushing Earth out of the Goldilocks zone?
Ιδιώτες στο διάστημαSpaceX
Ο Έλον της καρδιάς μας, αλλά και πιο ουδέτεροι παρατηρητές, όπως ο Bill Nelson της NASA, προσπάθησαν να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις από την έκρηξη του Starship πριν δυο εβδομάδες, με τον τρόπο του Γιάννη Αντετοκούμπο: δεν ήταν αποτυχία, ήταν ένα ακόμα βήμα προς την επιτυχία. Η αλήθεια είναι οτι η δοκιμή πέρασε επιτυχώς πολλά αμφισβητούμενα στάδια κατά τη διάρκεια της εκτόξευσης, ο μεγαλύτερος πύραυλος της ιστορίας όντως έφτασε τα 15χμ ύψος, αλλά αρκετές από τις 33 τουρμπίνες του δεν ξεκίνησαν όπως έπρεπε και το σύστημα πλοήγησης παρέδωσε πνεύμα, με αποτέλεσμα το Starship μετά από λίγα λεπτά πτήσης και πριν βγει σε τροχιά, να αρχίσει τις ανεξέλεγκτες περιδινήσεις που ανάγκασαν τους μηχανικούς να πυροδοτήσουν το σύστημα αυτοκαταστροφής. Οι υπεύθυνοι της FAA (της ομοσπονδιακής υπηρεσίας πτήσεων) δεν πείστηκαν τόσο εύκολα και θα διερευνήσουν την υπόθεση. Μπορεί να πρόκειται για έναν έλεγχο ρουτίνας, αλλά οι συνεχόμενες αποτυχημένες προσπάθειες της SpaceX, που είναι στρατηγική επιλογή της εταιρείας, σε αντίθεση με τη ΝΑΣΑ, έχουν αρχίσει και δημιουργούν δυσαρέσκεια στις γύρω περιοχές. Τη μία βρέχει περίεργα μικροαντικείμενα, την άλλη σηκώνεται ένα σύννεφο σκόνης που φτάνει στην κοντινότερη πόλη, και γενικά έχει αρχίσει και δημιουργείται η εντύπωση ότι το πρόγραμμα της SpaceX ενδέχεται και να δημιουργεί θέματα υγείας στους γείτονές της στο Τέξας. Η δημοσιογραφική κάλυψη είναι πάντα υποστηρικτική από τους γνωστούς θαυμαστές του Elon (όπως οι NYT και ο Economist) αλλά με τούτα και με κείνα (και εξ’αιτίας των αποτελεσμάτων τριμήνου της Tesla αλλά και του χάους στο twitter), η περιουσία του Musk έπεσε κατά 12,6 δις δολλάρια τις τελευταίες εβδομάδες, και συνεχίζει να πέφτει.
Hakuto
Το όχημα της γιαπωνέζικης ιδιωτικής εταιρείας ISpace, με την επωνυμία Hakuto-R, για το οποίο είχαμε γράψει παλιότερα στο Νήμα Επιστήμες, έχασε επαφή με τη βάση λίγο πριν την προσσελήνωση και θεωρείται χαμένο. Το όχημα, που κουβαλούσε δυο ρόβερς, ένα γιαπωνέζικο και ένα των Αραβικών Εμιράτων, πιθανότατα καταστράφηκε, βάζοντας άδοξο τέλος στην αποστολή και δημιουργώντας προβληματισμό στο οικοσύστημα των ιδιωτικών διαστημικών εταιρειών.
Films in Space
Η Ρωσία έστειλε μια ηθοποιό και έναν σκηνοθέτη στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για 12 μέρες, το 2021, προκειμένου να πραγματοποιηθούν τα γυρίσματα για την πρώτη κινηματογραφική ταινία στο διάστημα. Το φιλμ, με τίτλο ‘The Challenge’ άρχισε να προβάλλεται στη Ρωσία, εν μέσω προπαγανδιστικών πανηγυρισμών που πρόλαβαν το Χόλυγουντ και τον Elon Musk (που είχαν ανακοινώσει το 2020 κάτι παρόμοιο με τον Τομ Κρούζ).
Αστρονομικά νέα
Η πρώτη Αραβική διαπλανητική αποστολή, το Hope Mars Mission των Εμιράτων, δημοσίευσε εικόνες από το δορυφόρο του Άρη, Δείμο, και το ενδιαφέρον είναι ότι παρά το περίεργο σχήμα του, ο Δείμος φαίνεται να μοιάζει λιγότερο με μετεωρίτη και περισσότερο με τον Άρη τον ίδιο, γεωλογικά, θέτοντας σε αμφισβήτηση τις επικρατούσες θεωρίες για την προέλευσή του.
Μια σειρά από πρωτογαλαξίες που τους παρατηρούμε όπως ήταν μόλις 650 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, εντοπίστηκαν και μελετούνται με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου James Webb, με τους ειδικούς να εστιάζουν μεταξύ άλλων στη φαινόμενη χημική σύσταση των άστρων, που φαίνεται να περιλαμβάνει οξυγόνο και σίδηρο. Τα βαρύτερα αυτά άτομα υποτίθεται ότι συντίθενται κατά τη διάρκεια εκρήξεων υπερκαινοφανών, και άρα απαντώνται σε άστρα δεύτερης ή τρίτης γενιάς, ενώ οι εν λόγω Γαλαξίες θα έπρεπε να έχουν μόνο άστρα πρώτης γενιάς.
Τα εγκεφαλικά μας δεδομένα
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature τη Δευτέρα που μας πέρασε, τρεις εθελοντές κάθισαν και άκουσαν 16 ώρες podcasts, ο καθένας, ενώ η εγκεφαλική τους δραστηριότητα, που απεικονιζόταν με μια μη επιβλαβή τεχνική μαγνητικού συντονισμού, χρησιμοποιήθηκε για να εκπαιδεύσει ένα μοντέλο Τεχνητής Νοημοσύνης, παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποιεί το chatGPT. Το μοντέλο απέκτησε μια συσχέτιση της εγκεφαλικής λειτουργίας με τις λέξεις και τις εικόνες που επεξεργαζόταν ο κάθε εθελοντής, και μετά χρησιμοποιήθηκε αντίστροφα: ζητήθηκε από τους εθελοντές να φανταστούν οτι λένε μια ιστορία, ή να παρακολουθήσουν μια ιστορία, και το μοντέλο μετέτρεψε τις σκέψεις τους σε κείμενο! Φυσικά η επιτυχία του εγχειρήματος δεν ήταν πλήρης, ήταν όμως εντυπωσιακή, και μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις αποκωδικοποιήθηκαν όχι απλώς λέξεις, αλλά και εικόνες που πέρασαν από το μυαλό του εθελοντή. Είναι ξεκάθαρο ότι αυτού του είδους η τεχνολογία θα ανοίξει καινούριους ορίζοντες για ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα επικοινωνίας, θα είναι όμως επαναστατική γενικότερα. Και ανοίγει επίσης τη συζήτηση γύρω από το ποιο θα είναι το θεσμικό πλαίσιο χρήσης τέτοιας τεχνολογίας και ποιος, πότε και υπό ποιες συνθήκες θα επιτρέπεται να έχει πρόσβαση στα δεδομένα του εγκεφάλου μας στο εγγύς μέλλον!
Θα πρέπει να παρατηρήσουμε πως οι δυνατότητες είναι και τρομακτικές - ιδίως όταν ξέρουμε πως προχωρά με ταχύτατους ρυθμούς - και με ιδιωτικό και κρατικό ενδιαφέρον - η τεχνολογία παρακολούθησης των λειτουργιών του εγκεφάλου.
“Δε χρειάζεται να πανικοβαλλόμαστε, αλλά η ανάπτυξη εξελιγμένων, μη επεμβατικών τεχνολογιών όπως αυτή φαίνεται να είναι πλησιέστερα στον ορίζοντα από ότι φανταζόμασταν” λέει ο ειδικός στη Βιοηθική Gabriel Lázaro-Muñoz από το Harvard. “Νομίζω πως θα πρέπει να λειτουργήσει σαν αφυπνιστικός μηχανισμός για τους πολιτικούς και το κοινό.”
Δείτε το βίντεο με την αποκωδικοποίηση των σκέψεων ενός εθελοντή καθώς παρακολουθούσε σκηνές από την ταινία κινουμένων σχεδίων Sintel:
Big Data, βασανίζοντας τα δεδομένα στο Bitcoin
Ο παραδοσιακός τρόπος να κάνει κανείς επιστημονική έρευνα περιλαμβάνει τη διατύπωση κάποιου είδους θεωρίας και ακολούθως τη συλλογή εμπειρικών δεδομένων με σκοπό την επαλήθευση ή μη της θεωρίας. Ορθότερο είναι να μιλάμε για τη διάψευση ή μη της θεωρίας, αλλά στη συγκεκριμένη συζήτηση αυτό δεν έχει και τόση σημασία, μια και απουσιάζει, κατ’ αρχάς, η θεωρία η ίδια: με την πρακτικά απεριόριστη δυνατότητα να επεξεργάζονται δεδομένα που παρέχουν οι σύγχρονοι υπολογιστές, μια καινούρια προσέγγιση την τελευταία δεκαετία είναι να ψάχνει κανείς στα εμπειρικά δεδομένα τυφλά (απροκατάληπτα) για συσχετισμούς και διασυνδέσεις. Παρ΄όλο που αυτή η πρακτική έχει δώσει αποτελέσματα, όταν τεντώνεται στα άκρα παράγει τέρατα με επιστημονικό μανδύα. Μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι η μελέτη από τον καθηγητή Οικονομικών του Yale, Aleh Tsyvinski, και έναν μεταπτυχιακό φοιτητή του, δεδομένων σχετικών με το Bitcoin με σκοπό την ανακάλυψη μιας μεθόδου πρόβλεψης για το πώς αλλάζει η τιμή του στην αγορά. Μια που δεν υπάρχει θεωρία για το πώς συμβαίνει αυτό, οι ερευνητές άρχισαν να ψάχνουν για συσχετισμούς ανάμεσα στην τιμή του Bitcoin και την τιμή διάφορων άλλων, συνήθως άσχετων μεταβλητών. Όπως η ισοτιμία Καναδέζικου και Αμερικάνικου δολαρίου, η τιμή του αργού πετρελαίου, οι αποδόσεις μετοχών στις βιομηχανίες αυτοκινήτου, βιβλίου και μπύρας. Βρήκαν ότι η τιμή του Bitcoin εναρμονίζεται με τις διακυμάνσεις των αποδόσεων των μετοχών στις υπηρεσίες υγείας και στα καταναλωτικά αγαθά, ενώ κυμαίνεται αντίστροφα από τις αποδόσεις στις βιομηχανίες μετάλλων και παρασκευασμένων προϊόντων. Αυτοί οι συσχετισμοί δε βγάζουν κανένα νόημα, όπως παραδέχονται οι συγγραφείς του άρθρου.
Το πρόβλημα με το αχαλίνωτο Data Mining είναι ότι σε έναν αρκετά μεγάλο όγκο δεδομένων, και δοκιμάζοντας διάφορες σχολαστικά λεπτομερειακές τεχνικές, είναι αναπόφευκτο κανείς να ανακαλύψει τυχαίους συσχετισμούς που όμως μοιάζουν να είναι στατιστικά σημαντικοί. Καθώς αυτοί οι τυχαίοι συσχετισμοί δημοσιεύονται, και αργότερα διαψεύδονται υποσκάπτεται το ήδη βαλλόμενο κύρος της επιστήμης…
Μικρές ειδήσεις
Φωνάζουν οι ντομάτες όταν διψάνε
Η απίστευτη σύνδεση μεταξύ φωτοσύνθεσης και του συμπυκνώματος Bose-Einstein, μιας κατάστασης της ύλης που συναντάται σε ειδικές συνθήκες και σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες