Ρύποι, πιστώσεις, αερολύματα

Λιώνει η μνήμη των παγετώνων. Ερωτήματα για τις θεωρίες μας για τους Γαλαξίες θέτει το Webb. Ψάχνοντας για τη σκοτεινή ύλη. Αντιγήρανση με κρύο και ηλιόσπορους

Ερευνητές του πανεπιστημίου του Μίτσιγκαν πέταξαν πάνω από τις εγκαταστάσεις άντλησης υδρογονανθράκων στον κόλπο του Μεξικού και μέτρησαν διπλάσια εκπομπή μεθανίου από τις επίσημες εκτιμήσεις. Για πρώτη φορά εντοπίστηκαν και ποιες συγκεκριμένα πλατφόρμες είναι υπεύθυνες για την υπερ-εκπομπή.

Μπορεί να ρυπαίνουμε, αλλά τουλάχιστον αγοράζουμε “πιστώσεις άνθρακα” (carbon credits) για να είμαστε “κλιματικά ουδέτεροι”. Μια έρευνα 9 μηνών του Source Material, του Guardian και της γερμανικής Zeit, έδειξε ότι πολλές εταιρείες που ειδικεύονται στην απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα μέσω διάφορων πρότζεκτ, όπως αναδασώσεις, ώστε να πουλήσουν μετά carbon credits σε πολυεθνικές, στην πραγματικότητα, και παρά τις καλές τους προθέσεις, δεν απορροφούν και τόσο διοξείδιο όσο λένε.

“Οι συνέπειες της έρευνας είναι τεράστιες”, δήλωσε η Barbara Haya, επικεφαλής του Carbon Trading Project στο Berkeley. “Εταιρείες κάνουν ψευδείς ισχυρισμούς και πείθουν τους πελάτες τους οτι μπορούν να πετάνε χωρίς τύψεις ή να αγοράζουν προϊόντα που έχουν ουδέτερες εκπομπές, τη στιγμή που με κανέναν τρόπο δεν ισχύει ότι είναι πραγματικά ουδέτερες.”

Το πρόβλημα έγκειται τόσο στους διαχειριστές των “πιστώσεων άνθρακα“ όσο και στις εταιρείες που δημιουργήθηκαν για να ελέγχουν τη διαδικασία, όπως η Verra. Προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό, οι ελεγκτικές εταιρείες έχουν κίνητρο να εμφανίζονται πολύ ελαστικές και ως προς τους αγοραστές των πιστώσεων (τις πολυεθνικές που ρυπαίνουν και θέλουν να εξισορροπήσουν τις εκπομπές τους) αλλά και ως προς τους πωλητές. Και στην πράξη η ελαστικότητα μεταφράζεται σε χαμηλότερη φερεγγυότητα σε ζητήματα περιβάλλοντος. Για παράδειγμα οι πρακτικές της Verra σημαίνουν ότι τουλάχιστον 30% των πιστώσεων που πωλούνται παγκοσμίως αφορούν αποψίλωση δασών που αποτράπηκε. Πρόκειται δηλαδή για την αποτροπή περαιτέρω καταστροφής που παρουσιάζεται ως απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα. Ακόμα κι εκεί, ερευνητές του Cambridge βρήκαν ότι:

“Τη στιγμή που τα προγράμματα [της Verra] ισχυρίζονταν ότι καλύπτουν μια περιοχή ίση με την έκταση της Ιταλίας, είχαν προστατέψει μόνο μια περιοχή του μεγέθους της Βενετίας. Η εκτιμήσεις της αποτροπής της δασικής αποψίλωσης ήταν υπερβολικές κατά 406%! Μόνο 6 από τα 32 προγράμματα δεν είχαν υπερβάλλει στην εκτίμηση της επιτυχίας τους.”

Συμπεραίνουμε ότι οι πιέσεις της Αγοράς εξωθούν στην αποτυχία τις εταιρείες που δημιουργήθηκαν για να ελέγχουν τις εταιρείες που αντισταθμίζουν τις εκπομπές, και ότι τη λύση, φυσικά, σύμφωνα με την λογική αυτή μπορεί να τη δώσει η ίδια η Αγορά, μάλλον με εταιρείες που θα ελέγχουν αυτές που ελέγχουν αυτές που αντισταθμίζουν.

Αυτά όλα ενόσω γνωρίζουμε ήδη ότι κάθε μέθοδος εξαγωγής άνθρακα από την ατμόσφαιρα αποκλείεται να αντισταθμίσει τους ρύπους που εκπέμπονται με τους σημερινούς ρυθμούς, όπως εξηγεί στο Nature ο David Ho, του οποίου η δουλειά είναι να μελετά τον κύκλο του διοξειδίου και να ποσοτικοποιεί μεθόδους εξαγωγής του από την ατμόσφαιρα

“Αν όλοι στη Γη φυτεύαμε από ένα δέντρο, 8 δις δέντρα, τότε μόλις αυτά μεγάλωναν θα μας γλίτωναν το ισοδύναμο 43 ωρών εκπομπών κάθε χρόνο. […] Είναι ξεκάθαρο για μένα ότι το να χρησιμοποιούμε μεθόδους εξαγωγής δεν έχει νόημα μέχρι η κοινωνίες μας να έχουν σχεδόν εξαλείψει κάθε ρυπογόνα δραστηριότητα“

Άλλες εντελώς παλαβές ιδέες συζητιούνται στα σοβαρά, στο μεταξύ, όπως π.χ. το να διασπείρουμε στην ατμόσφαιρα ειδικά αερολύματα που ανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία, ενισχύοντας το ρόλο της ατμόσφαιρας ως καθρέφτη και υποβαθμίζοντας το ρόλο της ως τζάμι θερμοκηπίου. Αυτή η παρέμβαση, κατ’ αρχάς θα επιβεβαίωνε αναδρομικά τους απανταχού ψέκες!

“Ηλιακή Γεωμηχανική”, ΠΗΓΗ: Union of Concerned Scientists

Ακόμα χειρότερα, σημειώνουν οι κλιματολόγοι σε έρευνα που δημοσιεύθηκε τέλη Μαρτίου, μια τέτοια παρέμβαση θα έπρεπε αναγκαστικά να διαρκέσει πολλές δεκαετίες, και όχι λίγα χρόνια όπως συνήθως αναφέρεται, θα προϋπέθετε παγκόσμια συνεργασία, για όλο αυτό το χρονικό διάστημα, και τυχόν αποτυχία υποστήριξης του προγράμματος θα επέσυρε τον κίνδυνο ενός θερμικού σοκ εξαφάνισης (που έχει ήδη καλυφθεί ως ιδέα στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας), δηλαδή της απότομης ανόδου της θερμοκρασίας και τον συνακόλουθο αφανισμό πολλών ειδών.

• Scientific American | Chelsea Harvey: Geoengineering Is Not a Quick Fix for the Climate Crisis, New Analysis Shows

Οι παγετώνες και η μνήμη τους

Το στρώμα πάγου στην Ανταρκτική έχει συρρικνωθεί σε βαθμό-ρεκόρ στα τελευταία 40 χρόνια που το παρατηρούμε, για δεύτερη χρονιά στη σειρά. Επιπλέον, η παρακολούθηση του τρόπου με τον οποίον λιώνει ένας συγκεκριμένος παγετώνας στην Ανταρκτική δείχνει ότι, αντίθετα με ότι πιστεύαμε, πιθανώς να καταρρεύσει μέσα σε δεκαετίες, και όχι σε αιώνες.

Καθώς καταρρέουν οι παγετώνες, χάνεται μαζί τους και η “αρκτική μνήμη“: πρόκειται για ένα πραγματικό αρχείο της κλιματικής ιστορίας του πλανήτη (ανάλυση της σύστασης της ατμόσφαιρας, από αέρα που έχει παγιδευτεί σε φυσσαλίδες μέσα στον πάγο), ειδικά όταν πρόκειται για παγετώνες σε αρκτικές περιοχές. Οι ειδικοί παλαιο-κλιματολόγοι βλέπουν, κυριολεκτικά, τα δεδομένα τους να εξαφανίζονται, και έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου να σώσουν οτιδήποτε σώζεται με αμφίβολα πάντως, ήδη, αποτελέσματα.

• Δείτε το βίντεο με τις εικόνες δορυφόρου που δείχνουν την εξέλιξη του παγετώνα από το Space.com

Η αβάσταχτη λεπτότητα της Ατμόσφαιρας

Η ατμόσφαιρα της Γής, όπως φωτογραφήθηκε από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, το Φεβρουάριο. Image Credit: NASA… Η φωτογραφία αυτή δεν συνοδεύεται από καμιά ανακάλυψη, δείχνει όμως πολύ παραστατικά πόσο λεπτό και εύθραυστο είναι το στρώμα της ατμόσφαιρας σε σχέση με το μέγεθος του πλανήτη. Ολόκληρος ο πολιτισμός μας φιλοξενείται σε αυτή την αέρινη φλούδα, πολύ λεπτότερη αναλογικά από τη φλούδα ενός μήλου, την οποία η Γή έχει επαρκή βαρύτητα για να συγκρατεί, καθώς διαγράφει την τροχιά της στο σκοτάδι και τη σιωπή του διαστήματος.

Οι μεγάλοι Γαλαξίες

Η κυρίαρχη αφήγηση σήμερα για τις απαρχές και την εξέλιξη του Σύμπαντος, το λεγόμενο Λ-CDM μοντέλο, περιλαμβάνει ως κυρίαρχο συστατικό του την ύπαρξη της σκοτεινής ύλης (το -CDM, Cold Dark Matter του ακρωνύμου). Η σκοτεινή ύλη παίζει κυρίαρχο ρόλο στην εξέλιξη του αρχέγονου σύμπαντος, σύμφωνα με το μοντέλο, εξηγώντας μια σειρά από πειραματικά δεδομένα, στη λεπτομέρειά τους, και επικαθορίζοντας τον τρόπο και τον χρόνο σχηματισμού των πρώτων Γαλαξιών και Γαλαξιακών σμηνών.

Η εξέλιξη του Σύμπαντος σύμφωνα με το ΛCDM μοντέλο της Κσμολογίας. ΠΗΓΗ: NASA

Με τα τηλεσκόπια καινούριας γενιάς, με το James Webb να παίζει κυρίαρχο ρόλο, έχουμε πλέον μετρήσεις Γαλαξιών που φαίνονται να σχηματίστηκαν πολύ νωρίς, το πρώτο (από τα 13μιση) δισεκατομμύριο ετών μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Ταιριάζουν οι παρατηρήσεις με την κυρίαρχη αφήγηση της θεωρίας; Δύσκολη ερώτηση: εμφανίζονται στην επικαιρότητα εργασίες που βασίζονται σε πρώιμες παρατηρήσεις του James Webb, με Γαλαξίες που φαίνεται να γεννήθηκαν πολύ νωρίς, και φαίνεται να έχουν τεράστιες μάζες. Το ΛCDM δυσκολεύεται να εξηγήσει την ύπαρξη τόσο μεγάλων Γαλαξιών, τόσο νωρίς στην Συμπαντική Ιστορία. Σε δεύτερη ανάλυση (από τους ίδιους συγγραφείς), προκύπτει ότι ίσως η χρονολόγηση να ήταν ελαφρώς εσφαλμένη, όπως και η εκτίμηση της συνολικής τους μάζας επίσης, κατά τα περιγραφόμενα στην εικόνα.

Τα ροζ σημεία είναι από την εκτίμηση για τους Γαλαξίες στην αρχική εργασία, τον Ιούλιο του ‘22, τα μαύρα είναι η βελτιωμένη εκτίμηση από τους ίδιους συγγραφείς το Φεβρουάριο του ΄23. Η σκούρα γαλάζια περιοχή είναι “απαγορευμένη” για το ΛCDM μοντέλο, η ανοιχτή γαλάζια εμπεριέχει δυσκολίες, αλλά όχι αξεπέραστες. ΠΗΓΗ: Triton Station

Το σίγουρο είναι ότι βρισκόμαστε σε μια κομβική περίοδο για την Κοσμολογία: καθώς τα δεδομένα θα συνεχίσουν να συρρέουν, πιθανώς να αλλάξουν βασικά χαρακτηριστικά του καθιερωμένου Κοσμολογικού μοντέλου.

Πιθανώς και όχι. Άλλες μελέτες, όπως αυτή εδώ που συγκρίνει το μέγεθος με την κατανομή της μάζας Γαλαξιακών σμηνών, χρησιμοποιώντας ακτίνες Χ (δηλ. φως μεγαλύτερης ενέργειας) δείχνει να επιβεβαιώνει τις προβλέψεις μας.

Σκοτεινή Ύλη

Η Σκοτεινή Ύλη, καθεαυτή, παρουσιάζει το μειονέκτημα ότι δεν την έχουμε εντοπίσει ακόμα σε επίγεια πειράματα, δηλαδή, δεν έχουμε ανιχνεύσει κανένα σωματίδιο που να μπορεί να παίξει το ρόλο της σκοτεινής αυτής ύλης που φαίνεται να υπάρχει στο Σύμπαν. Ένα από τα πειράματα, το XENONnT στο Gran Sasso της Ιταλίας, που επιχειρεί να ανιχνεύσει τη σκοτεινή ύλη, έδωσε τα πρώτα αποτελέσματά του στα τέλη Μαρτίου.

Τα εργαστήρια του πειράματος XENONnT, στο Gran Sasso της Ιταλίας, κάτω από έναν βράχο ύψους 1400 μέτρων. ΠΗΓΗ: xenonexperiment.org

Το πείραμα αποτελείται από ένα κύλινδρο σε μέγεθος ασανσέρ που είναι γεμάτος με το ευγενές στοιχείο Ξένο, σε υγρή μορφή, στους -95 βαθμούς, και με τις λιγότερες δυνατές προσμίξεις, τον οποίο παρακολουθούν διάφοροι ανιχνευτές έτοιμοι να εντοπίσουν την παραμικρή αντίδραση σωματιδίου σκοτεινής ύλης (από τα εκατομμύρια που περνάνε κάθε δευτερόλεπτο) με το αδρανές Ξένο. Τα πρώτα αποτελέσματα είναι αρνητικά, αλλά παρόλα αυτά χρήσιμα, γιατί περιορίζουν κάπως το εύρος μαζών που μπορεί να έχει αυτού του είδους η σκοτεινή ύλη στην οποία είναι ευαίσθητο το πείραμα.

Το κρύο και οι ηλιόσποροι

Το κρύο κάνει καλό είναι το συμπέρασμα που δείχνει να προκύπτει από μελέτες στην επιστήμη της γήρανσης. Λίγο πιο συγκεκριμένα, η χαμηλότερη θερμοκρασία σώματος σε κάποια συγκεκριμένα ασπόνδυλα βρέθηκε να ενεργοποιεί μηχανισμούς καθαρισμού των κυττάρων από πρωτεΐνες των οποίων η συγκέντρωση ενεργοποιεί γονίδια παθήσεων που είναι χαρακτηριστικά της γήρανσης. Είναι γνωστό στους ειδικούς ότι η (ελαφρώς) χαμηλότερη θερμοκρασία σώματος καθυστερεί τη γήρανση σε θηλαστικά, ή, εικάζεται, ακόμα και στον άνθρωπο, αφού υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η μέση θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος έπεσε κατά 0.03 βαθμούς από τη βιομηχανική επανάσταση μέχρι σήμερα ενόσω ο μέσος όρος ζωής αυξανόταν. Ο αντίστοιχος βιολογικός μηχανισμός όμως δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί, και οι παραπάνω μελέτες που συσχετίζουν τη χαμηλότερη θερμοκρασία με την απομάκρυνση πρωτεϊνών, υπόσχεται να ξετυλίξει το μίτο του μυστηρίου.

Στο μεταξύ, υπάρχει ως γνωστόν η διάκριση μεταξύ “χρονολογικής” και “βιολογικής“ ηλικίας, και τη μεν χρονολογική μπορούμε μόνο να την κρύψουμε, τη δε βιολογική, το πραγματικό στάδιο γήρανσης στο οποίο βρισκόμαστε, μπορούμε, θεωρητικά, να την επηρεάσουμε. Φυσικά μπορεί κανείς να μάθει την ακριβή βιολογική του ηλικία, με τεστ DNA, έναντι του ευτελούς αντιτίμου μερικών εκατοντάδων δολαρίων στις ΗΠΑ, αλλά μπορεί και να εμπνευστεί από μια νέα μελέτη, όπου σημειώνεται ότι 6 γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας τα 58 έτη, συμμετείχαν σε πρόγραμμα ελεγχόμενης δίαιτας, ύπνου, εξάσκησης και χαλάρωσης, και μείωσαν σε 8 εβδομάδες τη βιολογική τους ηλικία κατά 4.6 χρόνια. Εννοείται ότι έτρωγαν κυρίως ραπανάκια, πράσινα λαχανικά, ηλιόσπορους, προβιοτικά χαπάκια και κανένα αυγό, και έπιναν μόνο νερό, για 8 εβδομάδες. Το στατιστικό δείγμα είναι απελπιστικά μικρό, αλλά η μελέτη είναι σοβαρή, δείτε και μόνοι σας. Αντίστοιχες μελέτες υπάρχουν και για άνδρες.

Στα γρήγορα

• Το διαβόητο πείραμα με τις σκουληκότρυπες των Jafferis-Lykken-Σπυροπούλου, στο οποίο αναφερθήκαμε σε προηγούμενο τεύχος, δέχεται πυρά από διάφορες κατευθύνσεις, μέχρι και από το ίδιο το Quanta Magazine που προώθησε την ιστορία αρχικά, και τώρα λέει ότι το πείραμα “αμφισβητείται“. Πρόκειται για τόσο ξεκάθαρη περίπτωση μηντιακής προώθησης επιστημονικής εργασίας, ώστε να μην μας δίνει καν την ικανοποίηση να πούμε ότι “εμείς τα λέγαμε”. Δείτε εδώ ένα εκτενές (και βιτριολικό) ποστ του Peter Woit, ο οποίος εγκαλεί και το καινούριο άρθρο στο Quanta ότι παραείναι επιεικές.

• Περισσότερες από 2000 γυναίκες από την Ελβετία με μέση ηλικία τα 73 χρόνια, μήνυσαν το Ελβετικό κράτος επειδή δεν κάνει όσα πρέπει για την κλιματική αλλαγή, βάζοντας σε ρίσκο την υγεία τους ως πολίτες. Η υπόθεση απορρίφθηκε, χωρίς ακρόαση, από τα Ελβετικά δικαστήρια, αλλά εκείνες προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο δέχθηκε να εξετάσει την υπόθεση. Οποιοδήποτε θετικό αποτέλεσμα θα ανοίξει το δρόμο για αλλεπάλληλες προσφυγές πολιτών προς τα κράτη, ή έτσι ελπίζει το κίνημα με την ονομασία Club of Climate Seniors.

• Τα φυτά όταν στρεσάρονται εκπέμπουν ήχους. Αν δεν πιστεύετε, ακούστε.