Τι γράφαμε το 2022 - Τι περιμένουμε το 2023
Τι γράφαμε το 2022 - Τι περιμένουμε το 2023
Τι περιμέναμε, τι δεν περιμέναμε, τι αφήνουμε απ'έξω και τι θα μας απασχολήσει τους επόμενους μήνες. Η ετήσια ανασκόπηση είναι το στίγμα και η ατζέντα του Νήματος
Στην ετήσια ανασκόπηση του 2022 ξεκινούσαμε το προλογικό σημείωμα με μία αναφορά στο “Don’t Look Up”, την αφυπνιστική ταινία του Adam McKay που έθετε τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής και των αδιεξόδων του παγκόσμιου συστήματος διακυβέρνησης που μας οδηγούν σε ολοένα και μεγαλύτερες κρίσεις. Το 2023 ξεκινά, δυστυχώς, ακόμα πιο δυσοίωνο: όχι απλώς με παράλληλες κρίσεις να επικαλύπτουν η μία την άλλη, όπως γράφαμε το καλοκαίρι με αφορμή τις πυρκαγιές, αλλά με έναν πόλεμο στην καρδιά της Ευρώπης και διαφορετικά σενάρια αποσταθεροποίησης στις διεθνείς σχέσεις, το περιβάλλον και την κοινωνία. Στο φετινό σημείωμα επιχειρούμε κάτι λίγο διαφορετικό: Κοιτάμε πώς εξελίχθηκαν τα θέματα που παρακολουθήσαμε, προσπαθούμε να δούμε ποιά η μελλοντική τους εξέλιξη φέτος και προσθέτουμε όλα τα ζητήματα που μας απασχόλησαν το 2022, όπως τις υποκλοπές, κ.ά.
Τι περιμέναμε και τι γράφαμε για το 2022 »
Εκλογές
Η σταθερότητα παρέμεινε ένα από τα μεγάλα πολιτικά ζητούμενα της περιόδου, πάνω στην οποία έχτισε και εξακολουθεί να χτίζει το προεκλογικό της αφήγημα η κυβέρνηση. Γι’αυτό τοποθετούσαμε τις εκλογές την άνοιξη-καλοκαίρι του 2023 και χωρίς κάποιο απρόοπτο, αυτό πιστεύουμε ακόμα. Οι εξαγγελίες για μια νέα επιδοματική πολιτική, η υπόθεση των μαρμάρων του Παρθενώνα, τα ελληνοτουρκικά και το μπαράζ των νομοσχεδίων που έρχεται στη Βουλή το επόμενο διάστημα δε μας προετοιμάζει για τίποτα άλλο.
Τί περιμένουμε: Με βάση τις τάσεις στις δημοσκοπήσεις μέχρι τώρα, στην τελική ευθεία προς τις εκλογές διαμορφώνεται μια σύγκλιση των ποσοστών των δύο μεγάλων κομμάτων. Ωστόσο, δεν περιμένουμε μια ήρεμη εναλλαγή, ιδιαίτερα αν στη διαδικασία ανοίξουν τόσο μεγάλα θέματα όπως αυτό της αρχαιοκαπηλίας, τα ελληνοτουρκικά και στο γενικευμένο κλίμα σκανδάλων και διαφθοράς. Αντίθετα, εκτίμησή μας είναι ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν σε κλίμα έντασης και πόλωσης. Τόσο ο πρώτος γύρος, όσο ακόμα περισσότερο ο δεύτερος…
Ελληνοτουρκικά
Θερμό επεισόδιο δεν έγινε και τετελεσμένα δεν έχουν δημιουργηθεί όπως δείχνουν οι έρευνες νότια της Κρήτης για την εξόρυξη υδρογονανθράκων, που ακυρώνουν το Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο. Όμως o EastMed ακυρώθηκε, η Τουρκία διευρύνει τις διεκδικήσεις της και η ένταση από την πλευρά της κλιμακώθηκε και εξακολουθεί να κλιμακώνεται επικίνδυνα. Τόσο εξαιτίας του κλίματος του αναθεωρητισμού που δημιούργησε η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όσο κυρίως εξαιτίας των αδιεξόδων της Τουρκικής οικονομίας και του Προέδρου Ερντογάν.
Τί περιμένουμε: Μπορεί ρητορικά να αυξάνει η ένταση σε επίπεδα πολέμου, αλλά κανείς δεν περιμένει ούτε και φέτος ένα μείζον ανεξέλεγκτο επεισόδιο σαν τα Ίμια του 1996. Κυρίως επειδή (αν πιστέψει κανείς τους Έλληνες στρατιωτικούς που παρελαύνουν καθημερινά απο τα κανάλια), η Τουρκία θα αντιμετωπίσει δυσανάλογο κόστος σε περίπτωση που το επιχειρήσει. Αίσθηση ωστόσο έχει προκαλέσει άρθρο του Μανώλη Κοττάκη στην «Εστία» που κάνει λόγο για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου με τις ευλογίες των Αμερικανών, μετά την πρόκληση κάποιας αντιπαράθεσης νότια της Κρήτης με σκοπό την εκλογική τόνωση Μητσοτάκη-Ερντογάν. Εξελίξεις ανακοινώνει και ο Α. Συρίγος στο Κυπριακό, λέγοντας επιπλέον ότι ανεπισήμως θέση της κυβέρνησης τώρα είναι να πάρει η Τουρκία τα F-16 που μπλοκάρει ο συντηρητικός φίλος της Ελλάδας Μπομπ Μενέντεζ στη Γερουσία των ΗΠΑ.
Προσφυγικό
Αν εξαιρέσει κανείς τη θερμή υποδοχή των Ουκρανών προσφύγων πολέμου στην ΕΕ, το μελανό σημείο της Ευρωπαϊκής πολιτικής έγινε κατάμαυρο σε πολλές περιπτώσεις. Στο Αιγαίο, στην Ιταλία και στη Μελίγια, είδαμε το αποτρόπαιο πρόσωπο της αντι-προσφυγικής πολιτικής της ΕΕ, η οποία αποδεδειγμένα και επίσημα πλέον περιλαμβάνει pushbacks. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να κάνουμε στους 38 πρόσφυγες του Έβρου που στάθηκαν αφορμή για την αντιπαράθεση της κυβέρνησης και μιας μερίδας δημοσιογράφων που τάσσονται στο πατριωτικό μπλοκ (με όση ασάφεια έχει αυτός ο χαρακτηρισμός) με το περιοδικό Der Spiegel. Το περιοδικό απέσυρε τα δημοσιεύματα λόγω αμφιβολιών, όμως η κυβέρνηση εκμεταλλεύεται το γεγονός για να απορρίψει ως τουρκική προπαγάνδα τις κατηγορίες ότι κάνει παράνομες επαναπροωθήσεις.
Όπως δείξαμε συνοπτικά σε ένα χάρτη ήδη από τον Σεπτέμβριο, οι πρόσφυγες βρίσκονταν σε ελληνικό έδαφος σε τουλάχιστον τρεις περιπτώσεις σύμφωνα με τα μεταδεδομένα των κλήσεων τους στο Whatsapp που δημοσίευε ο ανταποκριτής του Spiegel, Γ. Χρηστίδης, και μπορούσαν να είχαν διασωθεί. Το κυνήγι μαγισσών κατά δημοσιογράφων και το μέτρημα των συνόρων με το υποδεκάμετρο δεν αξίζει ούτε στη δημοσιογραφία, ούτε στη χώρα, η οποία δεσμεύεται από διεθνείς υποχρεώσεις. Ούτε την ωφελεί, καθώς απλώς εκθέτει περισσότερο τις αδυναμίες της ελληνικής κρατικής μηχανής.
Τί περιμένουμε: Στο Αιγαίο, όπως και σε κάθε σύνορο της ΕΕ, δεν δείχνει τίποτα να αλλάζει. Όπως λέγαμε ήδη από πέρυσι, επαναπροωθήσεις εφαρμόζονται παντού στην Ευρώπη-«φρούριο» και η εκλογή Μελόνι στην Ιταλία δε θα βοηθήσει να αλλάξει αυτή η πολιτική ούτε στον Βορρά, ούτε στον Νότο.
Πολιτική προστασία
Τα θέματα της πολιτικής προστασίας - καιρού βοηθούντος δεν μπήκαν στο τραπέζι στην Ελλάδα. Αντίθετα, οι τεράστιες δασικές πυρκαγιές που κατέκαψαν τη Δυτική Ευρώπη, προκάλεσαν την κινητοποίηση των μηχανισμού Ευρωπαϊκής υποστήριξης, ο οποίος ενισχύεται περαιτέρω. Στη χώρα είχαν εγκατασταθεί προληπτικά 200 Ευρωπαίοι πυροσβέστες.
Τί περιμένουμε: Δεδομένης της κλιματικής κρίσης, θα ήταν ίσως υπεραισιόδοξο να περιμένουμε πάλι ένα καλοκαίρι στην Ελλάδα που θα είναι εξίσου ήπιο με το περσινό. Ίσως, το 2023 δείξει την σημασία της πανευρωπαϊκής συνεργασίας για την αντιμετώπιση ακραίων φαινομένων και την αποτελεσματικότητα του rescEU.
Κόστος ενέργειας
Πέρυσι παρατηρούσαμε πως στην Ελλάδα είχαμε τις μεγαλύτερες αυξήσεις στο κόστους του ρεύματος σε όλη την Ευρώπη, και παρότι δεν είδαμε τις εξελίξεις στην Ουκρανία να έρχονται, θεωρούσαμε πως σίγουρα δεν πρόκειται να αποκλιμακωθούν οι τιμές. Φυσικά, επιβεβαιωθήκαμε.
Τί περιμένουμε: Ο ήπιος ευρωπαϊκός χειμώνας του 2022-’23 (μέχρι τώρα) συνεισέφερε στην αποκλιμάκωση των τιμών της ενέργειας (παντού εκτός από την Ελλάδα μέχρι στιγμής). Οι ειδικοί που μίλησαν στο Reuters, πάντως, περιμένουν η τιμή και η ασφάλεια της ενέργειας να παραμείνουν «πονοκέφαλος» για την ΕΕ. Όπως και να έχει, η τακτική της επιδότησης των λογαριασμών ενέργειας που εφαρμόζει η Ελλάδα, έχει αναγκαστικά ημερομηνία λήξης…
Κορωνοϊός:
Πράγματι, αυτό συνέβη, όμως εκείνο που είχαμε διαγνώσει τελικά ήταν η αντιμετώπιση της πολιτείας (και των περισσότερων Ευρωπαϊκών χωρών), οι οποίες μετά την άνοιξη υπό την πίεση του κόσμου άνοιξαν με τρικ όπως αλγόριθμοι στα σύνορα για τους τουρίστες. Οι αριθμοί δεν ευτύχησαν, δυστυχώς, και η χώρα έγραψε ένα ακόμα αρνητικό ρεκόρ τελικά με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και ένα διαλυμένο σύστημα υγείας.
Τί περιμένουμε το 2023: Φόβους εγείρει η XBB.1.5 της μετάλλαξης Όμικρον που «σαρώνει» εδώ και δύο εβδομάδες τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ η παγκόσμια κοινότητα ανησυχεί για την έξαρση της πανδημίας στην Κίνα, η οποία αποφάσισε να άρει τα περιοριστικά μέτρα μετά από μια συνεχή σκληρή πολιτική λοκντάουν και τις μαζικές διαδηλώσεις εναντίον της. Σύμφωνα με τον Σωτήρη Τσιόδρα η επείγουσα φάση έχει υποχωρήσει, αλλά ακόμα έχουμε δρόμο με νέες εξάρσεις της πανδημίας. Τα λοκντάουν, ωστόσο, μπορούν να αποκλειστούν…
ΔΙΕΘΝΗΚίνα
Η Κίνα είχε πράγματι μια σχετικά αθόρυβη, αλλά εξαιρετικά δραστήρια διαστημική χρονιά, ξεκινώντας μεταξύ πολλών άλλων, τη λειτουργία του στελεχωμένου της Διαστημικού Σταθμού, του Τιανγκόνγκ. Το ενδιαφέρον από την άλλη πλευρά συγκέντρωσε η πρώτη φάση του προγράμματος Artemis της NASA (που κατόρθωσε να ξεκινήσει με την τρίτη προσπάθεια εκτόξευσης) η οποία θα οδηγήσει τους Αμερικανούς σε προσελήνωση ανθρώπων για πρώτη φορά μετά το 1972, μετά από μισόν αιώνα. Οι Κινέζοι συνεχίζουν με 60 προγραμματισμένες εκτοξεύσεις διαστημικών αποστολών μέσα στη χρονιά, ενώ οι ΗΠΑ σχεδιάζουν λιγότερες αλλά πιο φιλόδοξες αποστολές.
Τί περιμένουμε και παρακολουθούμεΟ οικονομικός πόλεμος Κίνας και ΗΠΑ και οι φόβοι για θερμά επεισόδια
Παράλληλα με τον Ουκρανικό πόλεμο, το 2022 είδε την αύξηση της έντασης και της αντιπαράθεσης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, σε μια εξέλιξη που κατέστρεψε ό,τι είχε απομείνει από τον μύθο των ελεύθερων διεθνών αγορών. Η σκληρή απαγόρευση προμήθειας μικροτσίπ σε κινεζικές εταιρείες και η απαίτηση για απομάκρυνση αμερικανικής καταγωγής στελεχών από Κινεζικές εταιρείες ημιαγωγών στις οποίες δούλευαν αποτελούν ισχυρές ομοβροντίες αυτού του πολέμου. Κάποιοι ήδη μιλούν για μια πορεία προς μια αποσύζευξη των τεχνολογικών αγορών Κίνας και Δύσης, με κάποιου είδους «πυριτικό» αντί για σιδηρούν, παραπέτασμα. Και αυτά όλα παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις του Προέδρου Μπάιντεν, πως δεν επιθυμεί έναν νέο «ψυχρό πόλεμο με την Κίνα».
Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνα κλονίστηκαν περαιτέρω με αφορμή την Ταϊβάν και την επίσημη επίσκεψη της Προέδρου του Κογκρέσου των ΗΠΑ, Νάνσι Πελόσι. Η Κίνα, για την οποία, όπως και για τον περισσότερο κόσμο, η Ταϊβάν τυπικά είναι μια κινεζική επαρχία, αντέδρασε και αύξησε την στρατιωτική της ετοιμότητα.
DW | William Yang: Taiwan Strait: What to expect in 2023
The Diplomat | The China-US Tech War: What’s Next?
South China Morning Post | Zhou Xiaoming | Don’t expect US-China relations to significantly improve in 2023
Λατινική Αμερική
Η αριστερά στη Λατινική Αμερική συνέχισε την εκλογική της προέλαση και, όπως φαινόταν και το είχαμε προβλέψει, κέρδισε και ο Λούλα στην Βραζιλία και ο Πέτρο στην Κολομβία και οι δύο πάντως με μικρή διαφορά από τον ανθυποψήφιό τους. Είναι αξιοσημείωτο, πάντως, πως σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις εκλογικής νίκης της αριστεράς στην Λατινική Αμερική, έχει απέναντί της έναν συντηρητικό πόλο, ο οποίος ηγεμονεύεται από την ακροδεξιά, χαρακτηριστικά στη Βραζιλία από τον Μπολσονάρου. Η πραξικοπηματική εκδίωξη του Πέδρο Καστίγιο στο Περού έχει δημιουργήσει τεράστια κοινωνική αναταραχή και θα προκαλέσει πολιτικές εξελίξεις και μέσα στο 2023. Στις εκλογές του φθινοπώρου του 2023 στην Αργεντινή όμως πάντως η «ροζ πλημμυρίδα» κινδυνεύει να ηττηθεί, καθώς στις δημοσκοπήσεις προηγείται η αργεντίνικη κεντροδεξιά…
Τι δεν περιμέναμε αλλά παρακολουθούμε το 2023 »
Παρακολουθήσεις και κακόβουλο λογισμικό
Τα προβλήματα του Κράτους Δικαίου και της διαφθοράς στην Ελλάδα δεν είναι βεβαίως καινούργια. Ωστόσο, αυτό που συνέβη φέτος με τις υποκλοπές είναι κάτι που δεν περίμενε κανείς. Όχι για το ίδιο το γεγονός, όσο για την αποκάλυψη του εύρους της, που δείχνει την βιομηχανοποίηση του φαινομένου και την έκταση της παρανομίας στην «καρδιά» του κράτους. Πολιτικά, είναι δυνατόν το γραφείο του Πρωθυπουργού να εμπλέκεται στην παρακολούθηση ενός τόσο μεγάλου εύρους πολιτικών και οικονομικών παραγόντων σε όλο το φάσμα της πολιτικής ζωής; Σε ευρωπαϊκό επίπεδο τι πρέπει να γίνει για να ελεγχθεί το κακόβουλο λογισμικό, το οποίο προέρχεται βεβαίως από χώρες όπως το Ισραήλ και τις ΗΠΑ κατά κύριο λόγο, αλλά επηρεάζει ουσιαστικά τα οικονομικά και πολιτικά πράγματα στην ευρωπαϊκή ήπειρο; Σε θεσμικό επίπεδο στη χώρα μας, ποιες είναι εκείνες οι διασφαλίσεις, οι δικλείδες, που θα επιτρέπουν να ρυθμίζονται με ισορροπημένο τρόπο ανάγκες όπως η εθνική ασφάλεια, η ιδιωτικότητα, η ελευθερία των επικοινωνιών, η ελευθερία του Τύπου και τελικά οι πολιτικές ελευθερίες; Όπως γράφουμε εδώ και μήνες, ποιος θα εγγυηθεί ότι μπορούν να γίνουν ελεύθερες και καθαρές εκλογές αν είναι τόσο διαβρωμένοι οι θεσμοί στη χώρα;
Διαβάστε:
Παρακολουθήσεις ΕΥΠ: Σιωπή, ο βασιλιάς ακούει! | Reporters United
Η υπόθεση των παρακολουθήσεων σε τέσσερα λεπτά | inside story
Ακούστε την εκπομπή του Σταύρου Θεοδωράκη με τον Τάσο Τέλλογλου | pod.gr
Πόλεμος στην καρδιά της Ευρώπης
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αιφνιδίασε πολλούς, παρά το γεγονός ότι σοβούσε η κρίση στην περιοχή από το 2014. Η εξέλιξη της Ρωσικής εισβολής, που βλέπετε πάνω (από τα δεδομένα που αναρτά σχεδόν καθημερινά το κανάλι War Mapper στο twitter) από τον Φεβρουάριο μέχρι χθες, με τις αλλαγές ανά 15θήμερο περίπου δείχνει την στασιμότητα της κατάστασης σήμερα. Ο χάρτης δείχνει πορεία προς την καθήλωση των δυνάμεων και ο ίδιος ο Βλάντιμιρ Πούτιν παραδέχεται πως θα αργήσει να τελειώσει αυτός ο πόλεμος. Παρά τις εκατέρωθεν θριαμβολογίες και απειλές, ο πόλεμος στην Ουκρανία - που είναι τελματωμένος σε μάχη προωθήσεων και αποκρούσεων - έχει απλωθεί καθώς η Ρωσία έχει βάλει στο στόχαστρο τις υποδομές της Ουκρανίας.
Πάντως, Αμερικανοί αναλυτές, όπως ο στρατηγός Μαρκ Μάιλυ, ήδη βλέπουν πως η στιγμή για ειρηνευτικές συνομιλίες πλησιάζει, ενώ ο Ερντογάν πιέζει και τις δύο πλευρές για κάποιου είδους ανακωχή.
Foreign Affairs | Vladislav Zubok: No One Would Win a Long War in Ukraine
Moon of Alabama | Ukraine - The Big Push To End The War
Πληθωρισμός και ύφεση
Το ΔΝΤ προειδοποιεί πως η ΕΕ, υπό την πίεση του πολέμου στην Ουκρανία και της αστάθειας στις τιμές ενέργειας και τροφίμων (που πάντως έχουν αποκλιμακωθεί στα - υψηλά - επίπεδα του τέλους του 2021), οδεύει σε μια δύσκολη οικονομικά χρονιά με τις μισές χώρες να καταγράφουν ύφεση. Η Ελλάδα σύμφωνα με τον Υπουργό Οικονομικών, δεν θα είναι από τις χώρες που θα μπουν σε ύφεση, όπως άλλωστε προβλέπει και ο προϋπολογισμός του 2023, μαζί με μείωση του πληθωρισμού στο 5% (αυτό σημαίνει πως θα μειωθεί ο ρυθμός με τον οποίο ακριβαίνουν τα αγαθά, τα αγαθά στα συνεχίζουν να ακριβαίνουν). Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, πως ο «πληθωρισμός των φτωχών» στην Ελλάδα είναι σχεδόν 5 μονάδες υψηλότερος από εκείνον των πλουσίων.
Προφανώς η πορεία της οικονομίας είναι άμεσα συνυφασμένη - παρότι θα καθοριστεί σημαντικά από το διεθνές περιβάλλον - και με το αποτέλεσμα των εκλογών.
Καθημερινή | Θάνος Τσίρος: Οι 10 μεγάλες προκλήσεις της ελληνικής οικονομίας
Νέα του ΝήματοςΝήμα: Επιστήμη, Πολιτισμός, Διεθνή, Media#
Αφήσαμε το διαστημικό υπερθέαμα του James Webb της NASA που περιμέναμε και ξεκίνησε το 2022 για το τέλος, προκειμένου να σας γράψουμε δυο λόγια για Tο Νήμα. Το τηλεσκόπιο άνοιξε -όπως όλοι προέβλεπαν- μια νέα εποχή στην εξερεύνηση του Διαστήματος και Το Νήμα ένα ακόμα newsletter για τις Επιστήμες, με άξονα τη Φυσική, το Διάστημα, ερωτήματα γύρω απο τις επιστήμες εν γένει και θέματα που εκλαϊκεύονται και αφορούν στην κοινωνία. Ακόμα, το 2022 εκδώσαμε 15 τεύχη του Nema Culture, ενός πολιτιστικού newsletter, τα οποία μας έμαθαν πολλά για την ανάπτυξη της θεματολογίας ενός digest. Δύο χρόνια μετά την έναρξη της προσπάθειας, έχουμε βγάλει αρκετά συμπεράσματα και έχουμε μάθει πολλά για τη διάρθρωση της ύλης στο διαδίκτυο. Σας ευχαριστούμε για άλλη μια φορά που μας διαβάζετε. Aν σας αρέσει αυτό το newsletter, κάντε “like” στο καρδιόσχημο εικονίδιο που θα δείτε στην κορυφή αυτού του email ή ακριβώς από κάτω.
Το Νήμα δέχεται τώρα εθελοντικές συνδρομές!
Διαβάστε πώς μπορείτε να συνδράμετε στην ανάπτυξη του εγχειρήματος,
εδώ