Μεσογειακοί κυκλώνες, μια νέα κανονικότητα
Μεσογειακοί κυκλώνες, μια νέα κανονικότητα
Τα όρια αντοχής του πλανήτη | Τεχνητή Νοημοσύνη και ασφάλεια | Εξωπλανήτες | Ευθεία εναντίον Κύκλου.
Οι Μεσογειακοί κυκλώνες, όπως ο Daniel, που σάρωσε την Ελλάδα και τη Λιβύη αφήνοντας πίσω του περισσότερους από 11.000 νεκρούς, είναι σχετικά, αλλά όχι και τόσο σπάνια μετεωρολογικά φαινόμενα, των οποίων η συχνότητα (μάλλον λόγω του ότι ταυτοποιούνται ευκολότερα) και μετά βεβαιότητος η ένταση έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες εξαιτίας της Κλιματικής Αλλαγής.
Ο όρος Medicane καθιερώνεται στον τύπο και τη βιβλιογραφία, και η αντίστοιχη σελίδα στην Wikipedia είναι πλέον ενημερωμένη και αναλυτική. Από το 2016 οι ειδικοί εξηγούν ότι τα κυκλωνικά συστήματα στη Μεσόγειο δεν πρέπει να θεωρούνται εξαιρετικής σπανιότητας, και έκτοτε μια σειρά από τέτοια συστήματα έπληξαν λιγότερο η περισσότερο τη Μεσογειακή λεκάνη: ο Ζορμπάς το 2017, ο Ιανός το 2020, ο Apollo το 2021, και την ίδια χρονιά ο Blas, προηγήθηκαν του Daniel. Μπορούμε, λοιπόν να εθελοτυφλούμε, μιλώντας για φαινόμενο με πιθανότητα μια στα 100 εκατομμύρια χρόνια, επειδή έτυχε οι προηγούμενοι Μεσογειακοί κυκλώνες να μη χτυπήσουν την πόρτα μας, και να πείθουμε το τηλεοπτικό κοινό σχετικά, αλλά η Φύση δεν ενδιαφέρεται για την μηντιακή μας προπαγάνδα. Παρόμοια ή και μεγαλύτερης έντασης καιρικά φαινόμενα θα ξανασυμβούν στο (άμεσο) μέλλον, και το κράτος οφείλει να προετοιμαστεί ανάλογα. Υπάρχουν ειδικοί επιστήμονες που μελετούν τις ακραίες πλημμύρες, π.χ., στην Ελλάδα, αλλά και Έλληνες που δουλεύουν στο εξωτερικό, και θα μπορούσε το κράτος να ζητήσει τη συμβουλή τους αντί να προσπαθεί να ποδηγετήσει το Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Επίσης, θα θέλαμε να επιστρέψουμε στα βασικά γύρω από τις Κλιματικές προβλέψεις για τη Μεσόγειο, ανατρέχοντας στην τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), όπου αναφέρεται μεταξύ άλλων:
Η μέση θερμοκρασία επιφάνειας στην περιοχή της Μεσογείου είναι σήμερα ήδη 1.5°C πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, με συνέπεια την αύξηση των σχετικών ακραίων φαινομένων (με μεγάλη βεβαιότητα). Η βροχόπτωση παρουσιάζει τάσεις που μεταβάλλονται από περιοχή σε περιοχή. Φαινόμενα ξηρασίας παρουσιάζονται πιο συχνά και πιο έντονα, ειδικά στη βόρεια Μεσόγειο (με μεγάλη βεβαιότητα). Η θερμοκρασία τη θάλασσας έχει αυξηθεί κατά 0.29°C–0.44°C ανά δεκαετία, από τις αρχές του ‘80, με εντονότερες τάσεις στην ανατολική Μεσόγειο. Η στάθμη τη θάλασσας έχει ανέβει κατά 1.4±0.2 mm το χρόνο στον 20ο αιώνα, (2.8±0.1 mm το χρόνο στο διάστημα 1993–2018) (με μεγάλη βεβαιότητα). [..]
και οι προβλέψεις για το μέλλον είναι ότι
Η μέση βροχόπτωση θα μειωθεί στις περισσότερες περιοχές κατά 4–22%, ανάλογα με τα σενάρια εκπομπής ρύπων που ακολουθεί κανείς (μέτρια βεβαιότητα). Ακραίες βροχοπτώσεις θα αυξηθούν στη βόρεια ακτή της Μεσογείου (με μεγάλη βεβαιότητα). Ξηρασίες θα επικρατήσουν περισσότερο σε πολλές περιοχές (με μεγάλη βεβαιότητα).
Η ανθρωπότητα διαρρηγνύει τα όρια αντοχής του πλανήτη
Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα, 29 ειδικοί επισημαίνουν πως η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει μετατρέψει τη Γη σε έναν πλανήτη που μπορεί να μην αντέχει να υποστηρίξει πια τις κοινωνίες που χτίζουμε. Βασισμένοι σε παλιότερες μελέτες, οι ερευνητές προτείνουν 9 συγκεκριμένα και μετρήσιμα μεγέθη και τα αντίστοιχα όρια αντοχής, που ποσοτικοποιούν την δυνατότητα του πλανήτη να υποστηρίζει τις δραστηριότητές μας: τη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα, την μεταβολή της ανακλαστικότητας στην επιφάνεια της γης, πλήρως ανθρωπογενείς εστίες μόλυνσης (όπως πυρηνικά απόβλητα, συνθετικά χημικά, πλαστικά κλπ), την σταδιακή εξάντληση του όζοντος στην στρατόσφαιρα, την αλλαγή στον κύκλο του γλυκού νερού, την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με αερολύματα, την οξίνιση των ωκεανών, τη μεταβολή των συστημάτων στην ξηρά (αποψίλωση δασών κλπ.), την ακεραιότητα της Βιόσφαιρας συνολικά, και τις μεταβολές στις βιοχημικές ροές Φωσφόρου και Αζώτου. Τα έξι από τα εννιά αυτά όρια αντοχής τα έχουμε ήδη διαρρήξει, σαν αποτέλεσμα της ακραιφνούς και χωρίς όρια ανάπτυξης.
“Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό: ζούμε σε έναν πλανήτη που δεν μοιάζει καθόλου με οτιδήποτε έχουν δει άνθρωποι στο παρελθόν. ”
Για όσους θέλουν να βάλουν το καυτό καλοκαίρι που ζήσαμε (πριν τις πλημμύρες) με ποσοτικό τρόπο στον τοίχο του γραφείου τους, να ένα καλό γράφημα:
Μικρά κλιματικά
Ο ΟΗΕ εξέδωσε μια έκθεση γύρω από το πόσο καλά αντιμετωπίζουν οι διάφορες χώρες την κλιματική αλλαγή, η οποία σχολιάστηκε μεταξύ άλλων, από τον Ani Dasupta, ως εξής: “Η ευγενική πρόζα του ΟΗΕ εξωραΐζει την πραγματικότητα που είναι στα αλήθεια καταδικαστική για τις προσπάθειες ενάντια στην Κλιματική Αλλαγή: οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα; Ακόμα αυξάνονται!”
Υπάρχει και το λεγόμενο στρατόπεδο ΑΒC (anything but CO2 - οτιδήποτε εκτός από διοξείδιο του άνθρακα), που δημοσιεύει ιδέες για το πώς η Κλιματική Αλλαγή δεν είναι ανθρωπογενής, με μια από τις δημοφιλείς εναλλακτικές να είναι πάντα η ηλιακή δραστηριότητα. Δείτε εδώ πώς κατεδαφίζεται αυτή η εναλλακτική απλώς κοιτώντας τα σωστά γραφήματα.
Ο πάγος στη θάλασσα της Ανταρκτικής βρίσκεται σε πρωτοφανώς χαμηλά επίπεδα, “τόσο μακριά απ’οτιδήποτε είχαμε δει“, λέει ο Walter Meier, που παρακολουθεί το πάχος του θαλάσσιου πάγου, και δεν είναι αισιόδοξος ότι η κατάσταση είναι αναστρέψιμη.
Σε πυρκαγιές και πλημμύρες, το πρώτο πράγμα που πέφτει είναι τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών, γεγονός που δυσχεραίνει τις προσπάθειες ενημέρωσης και διάσωσης, όπως είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε πρόσφατα. Στις ΗΠΑ η συζήτηση γύρω από το πώς θα κάνουν τα δίκτυα ανθεκτικά σκοντάφτει στο ότι είναι ιδιωτικά: οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών αρνούνται να αποκαλύψουν την ακριβή τοποθεσία των κεραιών εκπομπής και της υπόλοιπης υποδομής, διότι είναι “ευαίσθητα εταιρικά δεδομένα“.
Η Apple έβγαλε το καινούριο ρολόϊ της, ως κλιματικά ουδέτερο, αλλά μόνο αν διαλέξεις συγκεκριμένο συνδιασμό χρωμάτων και υλικών! Ορθώς επισημαίνεται ότι το μόνο που έχει σημασία είναι η ουδετερότητα ρύπων της εταιρείας συνολικά, και ο στόχος είναι να επιτευχθεί μέχρι το 2030. Στο μεταξύ οι εκπομπές της μειώνονται, λένε.
Τεχνητή νοημοσύνη
Η καινοτόμος ερευνήτρια της χρονιάς, σύμφωνα με της επιθεώρησης τεχνολογίας του MIT, είναι η Sharon Li, της οποίας η δουλειά εστιάζει στην ασφάλεια των μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης. Συγκεκριμένα προσπαθεί να βρει αλγορίθμους για να ανιχνεύονται αυτόματα οι περιπτώσεις εκείνες στις οποίες ένα μοντέλο ΤΝ έρχεται αντιμέτωπο με περιπτώσεις για τις οποίες δεν έχουν εκπαιδευτεί. “Η ασφάλεια του συστήματος δεν εξετάζεται ως παράμετρος στους κλασικούς αλγόριθμους των τελευταίων χρόνων. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μοντέλα με μια αίσθηση ασφάλειας, που να καταλαβαίνουν τι δεν καταλαβαίνουν”, λέει η Li.
Διαβάστε ακόμα:
“Θα μπορούσε η Τεχνητή Νοημοσύνη να αλλάξει την ίδια την Επιστήμη;”, στον Economist (αρχειοθετημένος σύνδεσμος)
Κβαντικοί υπολογιστές προσομοιώνουν κβαντικά φαινόμενα, από το Quanta.
Εξωπλανήτες με ή χωρίς ατμόσφαιρες
Τον Ιούνιο που μας πέρασε ανακοινώθηκε ότι, με τα δεδομένα του τηλεσκοπίου James Webb, ένας ακόμα πλανήτης στο ηλιακό σύστημα Trappist, ο Trappist-1C, δεν έχει ατμόσφαιρα. Το άστρο του συστήματος είναι ένας ερυθρός νάνος, και οι ερυθροί νάνοι εμφανίζουν διάφορα προβληματικά για τους πλανήτες φαινόμενα, όπως έντονες και συχνές ηλιακές καταιγίδες, που μπορούν να εξαλείψουν τις ατμόσφαιρες των κοντινών πλανητών. Η αναζήτηση συνεχίζεται στο σύστημα Trappist, αλλά τα αποτελέσματα θα είναι κάπως κρίσιμα: πρέπει να εστιάζουμε σε συστήματα με ερυθρούς νάνους (όπου οι πλανήτες και οι ατμόσφαιρές τους είναι πιο πρόσφοροι σε μελέτη); Ή μήπως οι πιθανότητες ζωής σε τέτοια συστήματα είναι αμελητέες; Σε ένα άλλο ηλιακό σύστημα (πολύ, πολύ μακριά - 124 έτη φωτός μακριά) πάλι με ερυθρό νάνο στο επίκεντρο, εμφανίζεται ένας πλανήτης, ο Κ2-18b, ο οποίος δείχνει, σε πρώτη ανάλυση να έχει ατμόσφαιρα και μάλιστα μια που περιέχει ένα αέριο θείου, το οποίο, στη Γη τουλάχιστον, παράγεται μόνο από έμβια όντα!
Ο τρόπος με τον οποίον μελετάται η ατμόσφαιρα είναι από το φάσμα απορρόφησης που παρουσιάζει καθώς το φως του άστρου περνάει από μέσα της και φτάνει σε μας. Διάφορα μόρια στην ατμόσφαιρα απορροφούν φως σε διάφορες συχνότητες, οπότε η φασματική ανάλυση μας δίνει ένα “barcode” της ατμόσφαιρας του πλανήτη.
Διαβάστε:
“Τί θα ήταν ένδειξη ζωής σε έναν άλλο πλανήτη;“, στο Knowable Magazine.
Πρωτοαστρικός σχηματισμός
Η εικόνα της εβδομάδας είναι το νεογνό αστέρι HH 211, ηλικίας της τάξεως των δέκα χιλιάδων χρόνων, στο κέντρο της εικόνας, με τους δύο πίδακες αερίων που ξεπηδούν από το αστέρι και παρασέρνουν την ύλη γύρω του σε διαδοχικά ωστικά κύματα, με ταχύτητες, κοντά στο κέντρο, της τάξης των 100 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο.
Δείτε ακόμα:
Ένας αστεροειδής έπεσε στην ατμόσφαιρα του Δία και καταγράφηκε από ερασιτέχνη αστρονόμο.
Το σύστημα δορυφόρων Starlink της SpaceX έβγαλε 1.4 δις δολάρια κέρδος το 2022, παρότι ο Elon Musk έλεγε το αντίθετο μόλις τον Οκτώβρη.
Η ευθεία και ο κύκλος
Στη Σαουδική Αραβία έχει ξεκινήσει ένα κολοσσιαίο κατασκευαστικό πρόγραμμα μιας καινούριας πόλης 9 εκατομμυρίων κατοίκων, με πλάτος 200 μέτρα, ύψος 500 μέτρα και μήκος 170 χιλιόμετρα, που δικαίως αποκαλείται “Η Ευθεία” (the Line). Πέρα από το άκρως εντυπωσιακό βίντεο, η Ευθεία θα έχει το προτέρημα ότι θα χρησιμοποιεί μόνο μια γραμμή τρένου και καθόλου αυτοκίνητα, αφού όλες οι μετακινήσεις θα λαμβάνουν χώρα πάνω στην … ευθεία. Σε μια δημοσίευση όμως, στο npj Urban Sustainability, ένας μαθηματικός και ένα φυσικός επιχειρηματολογούν κατά της Ευθείας, και υπέρ του Κύκλου, ο οποίος έχει ορισμένα πλεονεκτήματα, όπως εξηγούν, από την άποψη της βιωσιμότητας. Για παράδειγμα, η Ευθεία χρειάζεται να έχει τουλάχιστον 86 σταθμούς τρένου, και πάλι ο κάθε κάτοικος θα χρειάζεται να περπατάει 1.3χλμ μέχρι το σταθμό του τρένου κατά μέσο όρο, ενώ το 47% των κατοίκων θα βρίσκεται τουλάχιστον 60 λεπτά μακριά από τον καθημερινό προορισμό του, με αποτέλεσμα ο χρόνος μετακίνησης των κατοίκων της Ευθείας να είναι μεγαλύτερος από πόλεις όπως η Σεούλ, με πληθυσμό 25 εκατομμύρια.
Υπεραγωγιμότητα σε θερμοκρασία δωματίου (ξανά)
Είχαμε μιλήσει στο Νήμα Επιστήμες για την υπεραγωγιμότητα σε συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας (πολύ κοντύτερα σε αυτές ενός) δωματίου, ένα εικαζόμενο φαινόμενο που η θεωρία δεν το κατανοεί ακριβώς, και το πείραμα, παρόλα αυτά, προσπαθεί απεγνωσμένα να επιτύχει. Αν το καταφέρουμε, τα τεχνολογικά οφέλη θα πάρουν χαρακτήρα ιστορικού άλματος. Μέχρι τότε, όμως, διάφορες ανακοινώσεις, όπως αυτή στις αρχές του καλοκαιριού, θα εξετάζονται εξονυχιστικά και θα καταρρίπτονται. Η επίμαχη ανακοίνωση, μιας επιστημονικής ομάδας στη Σεούλ, ισχυρίστηκε ότι βεβαίωσε υπεραγώγιμη κατάσταση σε ένα υλικό από μόλυβδο με την κωδική ονομασία LK-99, και βρέθηκε βέβαια στο επίκεντρο μιας τεράστιας συζήτησης σε μπλογκς και ερευνητικά περιοδικά, το αποτέλεσμα της οποίας φαίνεται να είναι πως ο υπόλοιπος κόσμος, πλην Σεούλ, πιστεύει ότι ο LK-99 δεν είναι υπεραγώγιμος. Η σχετική υπερκάλυψη του θέματος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν, αυτή τη φορά, εποικοδομητικού χαρακτήρα, όπως εξηγεί εδώ editorial στο Nature.