Χακάροντας τους δορυφόρους του Μασκ
Χακάροντας τους δορυφόρους του Μασκ
Στο Νήμα Επιστήμες #5: Η Κίνα εδραιωμένη ερευνητική υπερδύναμη. Καινούρια "δώρα" από James Webb. Σε ΗΠΑ & Βρετανία δυναμικές απεργιακές κινητοποιήσεις των πανεπιστημιακών. Αντίο στον Σταύρο Κατσανέβα
Η δυνατότητα υπήρχε, αλλά η Space X η εταιρεία του Μασκ που έχει εκτοξεύσει αυτήν την μόνιμη πηγή φωτορύπανσης που είναι η πομπή των δορυφόρων του Starlink, την είχε απορρίψει. Τα σήματα που στέλνουν στη Γη οι δορυφόροι της Starlink περιλαμβάνουν μεταδεδομένα που επιτρέπουν τον γεωεντοπισμό. Θα μπορούσε λοιπόν το δίκτυο των δορυφόρων της Space-X να χρησιμεύσει σαν “εναλλακτικό GPS”, αλλά ο Ίλον Μασκ δεν ενδιαφερόταν να το κυνηγήσει. Αυτό που δεν έκανε όμως οικειοθελώς η Space-X, το έκανε “χακάροντας” τα μεταδεδομένα στα σήματα συντονισμού και θέσης μια ομάδα στο Πανεπιστήμιο του Τέξας. Τα σήματα αυτά είναι ακωδικοποίητα, οπότε δεν εγείρονται νομικά ζητήματα χρήσης τους. Η ακρίβεια στον γεωεντοπισμό είναι λίγο χειρότερη προς το παρόν από το GPS, αλλά η ομάδα ευελπιστεί πως με περισσότερη δουλειά και ίσως την συνεργασία της SPACE-X, θα πλησιάσει σε ακρίβεια. Για όποιους και όποιες ενδιαφέρονται για τις τεχνικές λεπτομέρειες, υπάρχει το σχετικό paper της ομάδας. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως η αποκωδικοποίηση των σημάτων ανοίγει το παράθυρο για την δημιουργία πλαστών τέτοιων σημάτων που θα μπερδέψουν τα συστήματα τηλεπικοινωνίας - π.χ. στο μέτωπο της Ουκρανίας.
Να σημειωθεί πως το σύστημα του Starlink έχει γνωστά ευάλωτα σημεία και έχει χακαριστεί ήδη με εργαλεία κόστους 25$, με τις ευλογίες της Space-X η οποία πληρώνει χίλες φορές τόσα σε όποιον καταφέρνει να τους χακάρει - ακριβώς για να βρίσκει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τα τρωτά της υποδομής της.
Η επιστήμη είναι εργασία - μεγάλες απεργίες πανεπιστημιακών
Η μεγαλύτερη απεργία πανεπιστημιακών στην ιστορία της χώρας εκτυλίσσεται στην Βρετανία, από τις 24 Νοεμβρίου, με 70.000 απεργούς από 150 πανεπιστήμια να διαμαρτύρονται για τις πενιχρές αυξήσεις στους μισθούς τους, της τάξεως του 3%, όταν ο πληθωρισμός εκτιμάται πως φτάνει στο 11%. Καταγγέλλουν ότι είναι ο δωδέκατος συνεχόμενος χρόνος που οι αυξήσεις στους μισθούς είναι πολύ κάτω του πληθωρισμού, δηλαδή που σε πραγματικές τιμές ο μισθός τους μειώνεται.
The Conversation | Heather Connolly: Why UK universities are going on strike
Ταυτόχρονα 48 χιλιάδες μεταδιδακτορικοί και διδακτορικοί ερευνητές, αλλά και διδακτικό προσωπικό, απεργούν και στην Καλιφόρνια, με βασικό αίτημα την αύξηση του μισθού τους, που αποκαλούν (δικαίως) μισθό φτώχειας. Στα περισσότερα αμερικανικά πανεπιστήμια το εισόδημα των ερευνητών και των φοιτητών που, σημειωτέον έχουν κρισιμότατο ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία, είναι μέχρι και κάτω από το μέσο κόστος ζωής, ενώ οι διδακτορικοί φοιτητές θεωρούνται ημιαπασχολούμενοι, όταν στην πραγματικότητα δουλεύουν υπερωρίες.
Time | Katie Reilly: How the University of California Strike Could Reshape Higher Education
Το Νήμα δέχεται τώρα εθελοντικές συνδρομές!
Διαβάστε πώς μπορείτε να συνδράμετε στην ανάπτυξη του εγχειρήματος,
εδώ
Το James Webb ανιχνεύει διοξείδιο του άνθρακα σε πλανήτες έξω από το ηλιακό μας σύστημα
Το τηλεσκόπιο εντόπισε για πρώτη φορά χωρίς αμφιβολία, έναν εξωπλανήτη, δηλαδή έναν πλανήτη σε άλλο ηλιακό σύστημα από το δικό μας, που η ατμόσφαιρά του περιέχει διοξείδιο του άνθρακα. Ο πλανήτης, με το όνομα WASP-39b, είναι κάτι αντίστοιχο με τον Δία, δηλαδή ένας αέριος γίγαντας που περιστρέφεται όμως σχετικά κοντά στο άστρο του. Το ότι μπορεί να ανιχνευθεί σε εξωπλανήτη διοξείδιο του άνθρακα είναι επίτευγμα από μόνο του, και επιτυγχάνεται μετρώντας πόσο φως σε κάθε συχνότητα απορροφάται από την ατμόσφαιρα του πλανήτη όταν αυτός περνάει μπροστά από το άστρο του.
Σε άλλο πεδίο έρευνας, το τηλεσκόπιο έχει δημοσιεύσει από το καλοκαίρι εικόνες Γαλαξιών που σχηματίστηκαν στα πρώιμα στάδια του Σύμπαντος, αλλά τώρα, και μετά από σχετικά εξονυχιστικούς ελέγχους, δημοσιεύθηκαν πληροφορίες για έναν Γαλαξία που φαίνεται να είναι ο παλιότερος που έχει ποτέ παρατηρηθεί, μόλις 350 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Είτε αντέξουν στο χρόνο είτε όχι, αυτές και άλλες παρατηρήσεις δείχνουν πάντως ότι υπάρχουν πολλοί περισσότεροι σχηματισμένοι και λαμπροί Γαλαξίες από ότι προβλέπει η θεωρία του σχηματισμού Γαλαξιών, δηλαδή οι παρατηρήσεις του JWST πιθανόν να αποκαλύψουν καινούριες πτυχές τις εξέλιξης του πρώιμου σύμπαντος.
Στο μεταξύ, ο James Webb, από τον οποίον παίρνει το όνομά του το τηλεσκόπιο, ήταν διευθυντής της ΝΑΣΑ την πολύ επιτυχημένη, επιστημονικά αλλά προβληματική, από την άποψη της αντιμετώπισης των LGBTQ+ ατόμων, περίοδο 1961-1968. Από το καλοκαίρι μέλη της κοινότητας των αστροφυσικών ζητούν επίμονα την αλλαγή του ονόματος του τηλεσκοπίου. Τώρα η ΝΑΣΑ αποφάσισε οριστικά να μην ενδώσει, θεωρώντας ότι δεν είχαν καταγραφεί περιπτώσεις διώξεων ατόμων κατευθείαν από τον James Webb. Παρόλα αυτά δηλώνει ότι η προώθηση του LGBTQ+ αιτήματος για πλήρη ισότητα βρίσκεται "στον πυρήνα των αξιών" της και αποτελεί "προτεραιότητα" για την υπηρεσία.
Αστρονομία Νετρίνων
Το πείραμα IceCube ανακοίνωσε στις αρχές Νοεμβρίου την καταμέτρηση περίπου 80 νετρίνων πολύ υψηλών ενεργειών που εκπέμφθηκαν από το ενεργό κέντρο (πιθανότατα μια μαύρη τρύπα) ενός Γαλαξία πολύ, πολύ μακριά, πριν από 47 εκατομμύρια χρόνια. Το IceCube (το πείραμα, όχι ο ράπερ) είναι μια εντυπωσιακή πειραματική διάταξη εμβαπτισμένη σε ένα κυβικό χιλιόμετρο πάγου πολύ κοντά στο Νότιο πόλο. Χρησιμοποιεί τον πάγο για να μετρήσει νετρίνα υψηλής ενέργειας, λειτουργώντας έτσι σαν τηλεσκόπιο νετρίνων (εδώ το πώς λειτουργεί). Η συγκεκριμένη υπερμεγέθης μαύρη τρύπα μελετάται ήδη αναλυτικά από τους αστροφυσικούς. Τα νετρίνα όμως, σωματίδια που αλληλεπιδρούν εξαιρετικά ασθενώς με την ύλη γύρω τους, παράγονται κοντά στον ορίζοντα της μαύρης τρύπας και διασχίζουν ανεπηρέαστα τα εξωτερικά στρώματα του Γαλαξία, δίνοντας έτσι μια εντελώς διαφορετική, συμπληρωματική εικόνα των φυσικών διεργασιών στην περιοχή της μαύρης τρύπας. Η μετεξέλιξη των ανιχνευτών νετρίνων σε "τηλεσκόπια" είναι διακηρυγμένο όραμα στην αστροφυσική, και προσωπικό στοίχημα του διευθυντή του IceCube, Francis Halzen, που έχει αφιερώσει ήδη πολλές δεκαετίες στο πείραμα / παρατηρητήριο.
Οι μεγαλουπόλεις της Κίνας, ατμομηχανές της παγκόσμιας έρευνας
Το περιοδικό Nature δημοσίευσε πρόσφατα μια λίστα με τις πέντε κορυφαίες, σε παραγωγή ερευνητικών δημοσιεύσεων στις θετικές επιστήμες, πόλεις στον κόσμο. Στην πρώτη θέση (και με ανοδική τάση) βρίσκεται το Πεκίνο, με πληθυσμό 22 εκατομμύρια και όπου ο μέσος μισθός των ερευνητών είναι 35 χιλιάδες δολάρια το χρόνο. Η μητροπολιτική Νέα Υόρκη, με παρόμοιο πληθυσμό και διπλάσιο μέσο μισθό, έρχεται δεύτερη με μεγάλη διαφορά (και πτωτική τάση), ενώ στην τρίτη θέση βρίσκεται η Σαγκάη, αφήνοντας την μητροπολιτική Βοστώνη και την περιοχή του Σαν Φρανσίσκο στην τέταρτη και πέμπτη θέση. Μια ματιά στην εξέλιξη στο χρόνο των στατιστικών αυτών δεν αφήνει αμφιβολία ως προς το πού βρίσκεται το μέλλον της έρευνας. Να σημειωθεί επίσης ότι το Πεκίνο φαίνεται να παράγει το 25% των συνολικών δημοσιεύσεων της Κίνας, που δείχνει ότι η έρευνα είναι πιο συγκεντρωτικά οργανωμένη από ότι στις ΗΠΑ, αλλά όχι και σε συντριπτικό βαθμό, ενώ άλλα κέντρα πέρα του Πεκίνου και της Σαγκάης εμφανίζονται γρήγορα στο προσκήνιο. Οι φυσικές επιστήμες και η χημεία είναι σε πλήρη ανάπτυξη στην Κίνα, ενώ οι ΗΠΑ φαίνονται να κρατούν ακόμα τα πρωτεία στη βιολογία και την ιατρική.
Αξίζει να σημειωθεί πως δεν είναι μόνο η ποσότητα των ακαδημαϊκών άρθρων στην οποία υπερτερεί η Κίνα, πρόσφατες μετρήσεις έχουν δείξει πως οι Κινέζοι ερευνητές βρίσκονται στην κορυφή, ακόμα και αν εστιάσει κανείς στο κορυφαίο 1% των άρθρων, με βάση τις παραπομπές σε αυτά.
Η Κίνα είναι πλέον τόσο ισχυρή επιστημονικά, που πρόσφατη έρευνα του King’s College του Λονδίνου προειδοποιεί πως:
“Ενώ η περιθωριοποίηση της Ρωσικής επιστήμης, όπως πολλές κυβερνήσεις της Δύσης έχουν ήδη κάνει, θα έχει μικρές επιπτώσεις στην παγκόσμια επιστήμη, μια παρόμοια προσέγγιση με την Κίνα, αν η γεωπολιτική ποτέ υπαγορεύσει ένα τέτοιο βήμα, θα έχει δραματικές συνέπειες για την παγκόσμια παραγωγή γνώσης
King’s College London | Stumbling Bear, Soaring Dragon - Russia, China and the geopolitics of global science
Τα αποτελέσματα του COP27 για την κλιματική αλλαγή
Κανείς δεν φαίνεται ενθουσιασμένος με τα συμπεράσματα και τις δεσμεύσεις της συνδιάσκεψης για την κλιματική αλλαγή στην Αίγυπτο. Στα θετικά, η θεσμοθέτηση, επιτέλους, ενός ταμείου ενίσχυσης των χωρών που είναι πιο ευάλωτες σε φυσικές καταστροφές εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Στα θετικά επίσης ότι στα ΜΜΕ της Δύσης αρχίζει να εμφανίζεται όλο και περισσότερο η παραδοχή ότι ΗΠΑ και Ευρώπη έχουν συνεισφέρει περισσότερο από το 40% εκπομπών ιστορικά, από τη βιομηχανική επανάσταση και μετά, και ότι η Κίνα θα χρειαστεί να εκπέμπει διοξείδιο αμετανόητα για άλλα 30 χρόνια για να φτάσει να κάνει αθροιστικά ανάλογη ζημιά στον πλανήτη. Στα αρνητικά το ότι δεν συμφωνήθηκαν συγκεκριμένες δεσμεύσεις για τον περιορισμό των αερίων θερμοκηπίου. Στα θετικά επίσης, η παρουσία του Λούλα Ντα Σίλβα και η υπόσχεσή του για εκμηδένιση της καταστροφής του Αμαζονίου μέχρι το 2030.
Κλιματική αλλαγή, από το Α στο Ω, στο New Yorker μια περιήγηση στην κλιματική κατάσταση, στους λόγους που φτάσαμε ως εδώ (το "C" αφιερώνεται στον Καπιταλισμό) και, κυρίως, τους τρόπους να αντιδράσουμε στο μέλλον.
Σταύρος Κατσανέβας
Έφυγε από τη ζωή στις 27 Νοεμβρίου, σε ηλικία μόλις 69 ετών ο Σταύρος Κατσανέβας. Σημαντικός και πολυβραβευμένος διεθνώς, πειραματικός φυσικός, ο Κατσανέβας σπούδασε φυσική στο πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου και επέστρεψε ως λέκτορας και αναπληρωτής καθηγητής την περίοδο 1982-1996, πριν ξαναφύγει στη Γαλλία και συγκεκριμένα στη Λυόν και το Παρίσι. Στο ενεργητικό του έχει συμμετοχή και διακρίσεις σε πεδία που εντυπωσιάζουν σε εύρος, από την κβαντική χρωμοδυναμική της δεκαετίας του ΄70 και ΄80, στο CERN και το Fermilab, στις ηλεκτρασθενείς αλληλεπιδράσεις με το Delphi στο LEP, τη δεκαετία του ‘90, και από εκεί στη φυσική νετρίνων και το πείραμα Νέστωρ του Λεωνίδα Ρεσβάνη, και τέλος, με τη συμμετοχή του (σε διευθυντικές θέσεις) στο Virgo, το ένα από τα δύο πειράματα που ανίχνευσαν βαρυτικά κύματα τη δεκαετία του 2000, και του 2010. Μάλιστα ο Κατσανέβας ήταν διευθυντής του EGO, του Ευρωπαϊκού Βαρυτικού Παρατηρητηρίου υπό την αιγίδα του οποίου βρίσκεται το Virgo. Πέρα από τα αμιγώς επιστημονικά, γνήσιος Homo Universalis, είχε επίσης πολιτική δράση, όντας μέλος του think tank του Σύριζα (εξ’ου και ο αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Τσίπρα), ενώ στον ιστότοπο του EGO γράφουν μεταξύ άλλων για αυτόν:
Επιστήμονας εξαιρετικής κουλτούρας, είχε τα περασμένα χρόνια αναπτύξει εξαιρετικά οξυδερκείς αναστοχασμούς γύρω από τη σχέση της Τέχνης με την Επιστήμη, και προωθήσει σημαντικές συνεργασίες με διεθνείς σύγχρονους καλλιτέχνες αιχμής όπως η Liliane Lijn, ο Tomas Saraceno και πολλοί άλλοι.Αυτό του το ενδιαφέρον εκφράστηκε στην επιμέλεια της έκθεσης ‘Ο Ρυθμός του Χώρου’ που φιλοξενήθηκε το 2019 στο μουσείο della Grafica, στο Palazzo Lanfranchi στην Πίζα.
Οι εξισώσεις Φρίντμαν σε καινοτόμες εφαρμογές
Ο Αλεξάντερ Φρίντμαν, γιος συνθέτη και πιανίστριας, διατύπωσε το 1922 την ομώνυμη εξίσωση που περιγράφει το διαστελλόμενο Σύμπαν μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, λίγο πριν παντρευτεί τη δεύτερη γυναίκα του, περάσει το μήνα του μέλιτος στην Κριμαία, κολλήσει τύφο από ένα άπλυτο αχλάδι στην επιστροφή και πεθάνει στα 37 του το 1925. Εκατό χρόνια μετά την πρώτη της εμφάνιση, η εξίσωση εμφανίζεται και πάλι τυπωμένη σε λευκές κόλλες χαρτί, στα χέρια φοιτητών του πανεπιστημίου της Tsinghua, στην Κίνα, που διαδηλώνουν ενάντια στην κρατική καταστολή.
Ενδέχεται οι φοιτητές να χρησιμοποιούν απλώς το όνομα του εμπνευστή της εξίσωσης, που παρηχεί το Free Man. Αυτό όμως είναι απλώς μια εκδοχή, πρόκειται άλλωστε για ελίτ πανεπιστήμιο...
Συνοπτικά
Το Orion, η διαστημική κάψουλα της αποστολής Άρτεμις Ι, που εκτοξεύθηκε επιτυχώς πρόσφατα, έσπασε το ρεκόρ απόστασης από τη Γη και βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, από όπου και στέλνει εντυπωσιακές εικόνες.
Ένα υβρίδιο μεταξύ διαστημοπλοίου και αεροπλάνου, που ανήκει στην αμερικανική αεροπορία, προσγειώθηκε επιτυχώς στις 12 Νοεμβρίου μετά από 908 μέρες πτήσης σε τροχιά. Μάλιστα το σκάφος έχει τη δυνατότητα να αλλάζει τροχιά αυτόνομα. Τι ακριβώς έκανε αυτές τις 908 μέρες δε γνωρίζει κανείς, πέρα από ελάχιστα στοιχεία που έδωσαν στη δημοσιότητα οι αμερικανικές αρχές. Η Κίνα από τη μεριά της εκτόξευσε, καθώς φαίνεται, τρεις δορυφόρους, αντί για έναν που ανακοίνωσε, και η μυστικότητα που καλύπτει τη λειτουργία τους οδηγεί τους Αμερικανούς στο συμπέρασμα ότι οι δορυφόροι μπορεί και να έχουν στρατιωτικές χρήσεις.
Μια ομάδα ερευνητών στη Μασσαλία αναβίωσε ιό που βρισκόταν παγωμένος τα τελευταία 48 χιλιάδες χρόνια κάπου στη Σιβηρία. Δεν είναι η πρώτη φορά που η συγκεκριμένη ομάδα αναβιώνει ιούς από το παρελθόν, δραστηριότητα που, όπως λένε, ίσως αξίζει το σχετικό ρίσκο, δεδομένου ότι σύντομα το μόνιμα παγωμένο έδαφος στις αρκτικές περιοχές θα λιώσει οπότε και θα αναβιώσουν με φυσικό τρόπο διάφοροι ιοί που είναι παγωμένοι εντός του. Έτσι πάντως ξεκινούν στο Χόλιγουντ ταινίες καταστροφής, συνήθως με ζόμπι