Οι πολλαπλές κρίσεις του Facebook
Το Facebook βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα την εβδομάδα που πέρασε. Μπορεί να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο απτόητο; Ή έρχεται η εποχή της μετάλλαξής του;
Η εξάωρη παγκόσμια κατάρρευση (διακοπή λειτουργίας) των υπηρεσιών του Facebook στις 4 Οκτωβρίου συνέπεσε με την καταγγελία του πρώην στελέχους της εταιρείας, της επιστημόνισσας δεδομένων Frances Howgen, ότι το κοινωνικό δίκτυο παρότι γνωρίζει μέσω εσωτερικών μελετών πως οι υπηρεσίες του βλάπτουν ευάλωτες κοινωνικές ομάδες -όπως είναι για παράδειγμα τα παιδιά και οι έφηβοι ή ότι επηρεάζει αρνητικά την εκλογική διαδικασία- δίνει προτεραιότητα στα κέρδη του.
Το πρόβλημα είναι απλό: Το Facebook χειραγωγεί τους χρήστες του, εθίζοντάς τους σε αλληλεπίδραση με περιεχόμενο με το οποίο εμπλέκονται συναισθηματικά. Όσο πιο έντονα τα συναισθήματα, τόσο αυξάνει η διάδραση, η συλλογή δεδομένων, η επεξεργασία τους και τα κέρδη της εταιρείας μέσω της διαφήμισης και της ανάπτυξης νέων εφαρμογών.
Διαβάστε σχετικά: Το «Μοντεράδικο» - Μετά τα Social Media
Ο τρόπος με τον οποίο το Facebook διαμορφώνει τον λόγο που διατυπώνεται στο δίκτυό του σε κάθε μορφή και χωρίς κανένα σεβασμό σε οποιαδήποτε έννοια δημοσίου διαλόγου.
Εκνευρισμένος ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, στο εσωτερικό σημείωμα που απέστειλε στους υπαλλήλους του, ισχυρίστηκε πως κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να αντιμετωπίσει περιστατικά παραβίασης των όρων κοινότητας, του κώδικα δεοντολογίας, δηλαδή, που απαγορεύει κάθε είδους προτροπή σε βία.
Το πρόβλημα όμως είναι δεν είναι εύκολα επιλύσιμο, καθώς έχει να κάνει με το ίδιο το επιχειρηματικό μοντέλο του Facebook: τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο αλγόριθμος του. Για την ακρίβεια: οι χιλιάδες αλγόριθμοί του, πάνω στους οποίους αναπτύσσεται η τεχνητή νοημοσύνη του δικτύου του, που του επιτρέπει να προβλέπει τις δραστηριότητές μας με μεγαλύτερη ακρίβεια και να στοχεύει καλύτερα τις διαφημίσεις του. Βέβαια, δεν πάει πάντα καλά αυτό.
Μετά από τις διάφορες συγγνώμες του ιδρυτή του, το Facebook δεν αντιμετωπίζει μόνο την πρώτη μεγάλη τεχνική αστοχία, αλλά χρεοκοπεί ηθικά και ετοιμάζεται για τις συνέπειες.
Don’t be evil
Το τεχνικό πρόβλημα είχε να κάνει με την συγκεντρωτική δομή του μεγαλύτερου δικτύου στον κόσμο. Ένα σφάλμα στη διάταξη του πρωτοκόλλου δρομολόγησης στο σύστημα ονοματοδοσίας του διαδικτύου (BGP) οδήγησε σε αλυσιδωτή κατάρρευση όλες τις υπηρεσίες του, καθώς και τον αποκλεισμό της πρόσβασης ώστε να διορθωθεί! Αν αυτό ήταν ένα restart σε έναν υπολογιστή, χρειάστηκε περισσότερες από έξι ώρες για να ολοκληρωθεί…
Το μότο της άλλης μεγάλης ψηφιακής πολυεθνικής, Google είναι: «μην είσαι κακός» - "Don’t be evil", πράγμα που δεν το τηρεί βεβαίως ούτε η ίδια. Προκειμένου να μεγιστοποιήσουν τη χρήση των υπηρεσιών της εταιρείας, οι αλγόριθμοι της Google επιδιώκουν τη βέλτιστη απομύζηση πληροφοριών από τους χρήστες της, ενώ του Facebook τον εθισμό του χρήστη στην πλατφόρμα του. Την εποχή που το έλεγε αυτό η Google, εννοούσε ως «κακό» την παραβίαση της αποκεντρωμένης δομής του διαδικτύου και τον έλεγχό του από λίγες εταιρείες, προς βλάβη των χρηστών του. Όσα όμως δεν κατάφερε ο αρχετυπικός τότε “κακός” της Πληροφορικής, η Microsoft, τη δεκαετία του 2000, κατάφεραν οι GAFAM, ιδιαίτερα όμως το Facebook από το 2010. Το Facebook όμως, έχει και ένα άλλο χαρακτηριστικό: δεν είναι πια η καλή ιδέα ενός φοιτητή που απλώθηκε σε πλανητική κλίμακα και γιγαντώθηκε σε ένα δίκτυο υπολογιστών, αλλά ένα είδος matrix που μαθαίνει από τις αλληλεπιδράσεις μας αναλύοντας συμπεριφορές. Ένα τεράστιο πρόγραμμα τροφοδοσίας της μηχανικής μάθησης / τεχνητής νοημοσύνης. Έτσι, η τεχνική «αστοχία» που συνέβη θα μπορούσε να οδηγεί σε πολιτική συνειδητοποίηση.
Facebook και ψηφιακή αποικιοκρατία
Σε ένα εξαιρετικό άρθρο του, ο Μάικλ Κουέτ εξηγεί με ποιόν τρόπο οργανώνεται στις μέρες μας η ψηφιακή αποικιοκρατία. Η ψηφιακή επανάσταση σε Ινδία, Αφρική και Νοτιοανατολική Ασία μεταφράζεται ακόμα σε χωματερές κυκλωμάτων, φτηνή εργασία σε call centers και εξάρτηση κρίσιμων κρατικών υποδομών από Αμερικανικές πολυεθνικές. Το Facebook ελέγχει σήμερα μέσω του WhatsApp τις τηλεπικοινωνίες σε χώρες του παγκόσμιου Νότου, όπως οι Βραζιλία, Ινδία, Κένυα, Ν. Αφρική, Μαλαισία και όπου επικρατεί η χρήση κινητών τηλεφώνων έναντι των υπολογιστών. Ταυτόχρονα παρέχει πιστοποίηση για χιλιάδες εταιρείες και κυβερνητικά συστήματα σε όλο τον κόσμο, ενώ σε περίπου 60 χώρες (30 στη Αφρική) προσφέρει δωρεάν πρόσβαση σε σελίδες με μίνιμουμ γραφικά. Για πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, το Facebook είναι ή ελέγχει όλο το internet που γνωρίζουν. Ο πολιτικός διάλογος, δε, ρυθμίζεται με φασόν διαδικασίες αλγορίθμων η κακοπληρωμένων υπαλλήλων σε τρίτες χώρες, όπως ανακαλύψαμε πρόσφατα και στη χώρα μας. Και βέβαια έχει χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα με στόχο τον επηρεασμό εκλογικών αποτελεσμάτων μέσω συμπεριφορικών τεχνικών επικοινωνίας.
Κάθε φορά που πέφτει το διαδίκτυο ή μια μαζική υπηρεσία του, όπως το Facebook, προξενείται ένα σοκ. Όταν ο Μουμπάρακ έριξε τη σύνδεση στην Αίγυπτο, οι πολίτες της χώρας ξεχύθηκαν στους δρόμους με πλακάτ που έγραφαν we want Facebook! Το 2019 η κυβέρνηση του Ιράν έριξε τη σύνδεση για να αποτρέψει τη διοργάνωση αντικυβερνητικών διαδηλώσεων. Από τις αρχές του έτους, 20 κυβερνήσεις έριξαν την πρόσβαση στο διαδίκτυο σε 50 διαφορετικές περιπτώσεις, στέλνοντας πάντα το ίδιο μήνυμα: Η διαμεσολαβημένη “ανοιχτή κοινωνία” που υπόσχεται ο νεοφιλελευθερισμός, δεν φτάνει ως εδώ.
Έτσι όταν έπεσε το Facebook, η αποκάλυψη του μεγέθους του και οι καταγγελίες της Χάουγκεν έδειξαν ότι η καρδιά του «ρεπουμπλικάνου» Mr Robot-Ζούκερμπεργκ διψά για μεγαλύτερη συγκέντρωση εξουσίας, όχι για την προσφορά ελευθερίας. Άλλωστε, η Αμερικανική εξωτερική πολιτική έχει επενδύσει σε αυτό με τρόπο που μας κάνει να αναρωτιόμαστε τι είδους ρύθμιση είναι αυτή που θα του επιβληθεί κι αν είναι σίγουρο πως το Facebook δεν θα την επιθυμεί.
Πως να ρυθμίσουμε το Facebook
Η λύση που προκρίνεται από τους υπέρμαχους της αγοράς είναι αυτή του σπασίματος του μονοπωλίου. Ήδη έχουν γίνει νομικές κινήσεις με αυτόν τον στόχο, τις οποίες το Facebook κοντράρει. H Χάουγκεν απορρίπτει αυτή την ιδέα λέγοντας πως δεν θα λύσει το πρόβλημα των αλγορίθμων.
Μια άλλη ιδέα είναι η τροποποίηση του Αμερικανικού νόμου για την απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιών του 1996, ο οποίος επέτρεψε στις εταιρείες του διαδικτύου να απαλλαγούν από την ευθύνη ελέγχου του περιεχομένου που μεταδίδεται απο τις υπηρεσίες τους.
Στην Ευρώπη προτείνεται ακόμα η δημιουργία μιας αγοράς αλγορίθμων όπου θα μπορεί κάθε καταναλωτής να επιλέξει τον αλγοριθμο που τον εξυπηρετεί.
Η ουσία είναι ότι πρόκειται για «Μαζικά Μέσα Επικοινωνίας» και ως τέτοια διαθέτουν πολιτιστικό και πολιτικό αποτύπωμα που συνδέεται με τη φιλοσοφία και την ιδιοκτησία τους. Γι’ αυτό και πρέπει να ξαναβάλουμε τη συζήτηση στο σημείο από το οποίο θα έπρεπε να ξεκινά. Ως τότε, υπάρχει κάτι που μπορείτε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε τον εθισμό και την προσπάθεια χειραγώγησης. Διαβάστε το: Εδώ
Διαβάστε ακόμη: