Ανασκόπηση της ειδησεογραφίας: Ανοχύρωτη Πολιτεία στο έλεος της φωτιάς
Ανασκόπηση της ειδησεογραφίας: Ανοχύρωτη Πολιτεία στο έλεος της φωτιάς
Χωρίς πρόληψη, χωρίς ικανές προσλήψεις πυροσβεστών και επαρκείς υποδομές, η Ελλάδα πλησιάζει το ετήσιο ρεκόρ καμένων εκτάσεων όλων των εποχών
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε: Κατάλογος πρωτοβουλιών αλληλεγγύης και αρωγής των πυρόπληκτων και των πυροσβεστώνΤην ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές έχουν αναζωπυρωθεί τα μέτωπα της Αττικής, έχει δοθεί νέα εντολή εκκένωσης της Βαρυμπόμπης, ενώ αγωνία επικρατεί για τον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας, ο οποίος σύμφωνα με τους Εθελοντές Δασοπυροπροστασίας Αττικής, κινδυνεύει.
Μέτωπα μαίνονται σε Ηλεία, Εύβοια, Μεσσηνία, Μάνη ενώ συνεχώς ανακύπτουν νεότερα.
Ένας εθελοντής δασοπυροσβέστης έχασε τη ζωή του νωρίτερα σήμερα, ενώ πριν λίγο έγινε γνωστό ότι πέθανε από ανακοπή καρδιάς ο Πρόεδρος του ΕΒΕΑ Κωνσταντίνος Μίχαλος στο εργοστάσιό του στο Κρυονέρι.
Η εξελισσόμενη καταστροφή δεν αφήνει περιθώρια βαθύτερης έρευνας και αναστοχασμού, ωστόσο συλλέξαμε στοιχεία και ρεπορτάζ που ελπίζουμε ότι φωτίζουν κάπως τα αίτια της σημερινής κατάστασης.
Στη μάχη με τις φλόγες μπήκαν σήμερα και στρατιωτικά πυροσβεστικά τανκς, ενώ τις ελληνικές δυνάμεις συνδράμουν δυο Σουηδικά αεροσκάφη, 81 Γάλλοι πυροσβέστες και μεγάλη δύναμη από την Κύπρο.
Δυσαρέσκεια εκφράστηκε στις περισσότερες πυρόπληκτες περιοχές για τα ελλιπή πτητικά μέσα, αφού η αδυναμία επισκευής και η αλλαγή του σχεδιασμού κράτησε στο έδαφος 15(!) πυροσβεστικά αεροσκάφη.
Σύμφωνα με αυτό το έγγραφο από τη Διαύγεια φαίνεται πως μόλις εχθές έγινε παραγγελία ανταλλακτικών ύψους… 7800 ευρώ!
Η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε περισσότερες εκκενώσεις κατοικημένων περιοχών από κάθε άλλη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας στην επιτυχημένη προσπάθεια να σωθούν ζωές.
Οι πυρκαγιές έχουν προκαλέσει τοξικό νέφος πάνω από το λεκανοπέδιο, και οι μετρήσεις που καταγράφονται στο PurpleAir είναι εφιαλτικές. Σας συστήνουμε να συμβουλεύεστε το σχετικό πίνακα και όταν συναντάτε τιμές με κόκκινο χρώμα να χρησιμοποιείτε μάσκα σε εξωτερικούς χώρους.
Ανυπολόγιστη καταστροφή
Είναι ακόμη νωρίς για να εκτιμήσει κανείς το μέγεθος της καταστροφής σε όλη την επικράτεια, όμως σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, αυτές είναι οι χειρότερες πυρκαγιές που έπληξαν τη χώρα από το 2007 (225.000 εκτάρια / 2.250.000 στρέμματα καμμένης γης).
Ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης, Αντιστράτηγος – Υπαρχηγός ΠΣ, ε.α, Νομικός Ειδικός Ερευνητής και Δικαστικός Πραγματογνώμονας Διερεύνησης Εγκλημάτων Εμπρησμού εκτιμά πως ήδη βρισκόμαστε στα 200.000 καμένα στρέμματα από την αρχή του έτους, ενώ από το Εθνικό Αστεροσκοπείο ο υπολογισμός είναι κατά τι μικρότερος μια και μιλάει για 120.000 καμμένα στρέμματα μέχρι στιγμής
Λάθος σχεδιασμός
Η πρόβλεψη της ΕΜΥ για καύσωνα διαρκείας, σε συνδυασμό με τη συσσώρευση καύσιμης ύλης εξαιτίας της κακοκαιρίας του προηγούμενου χειμώνα θα έπρεπε να έχει οδηγήσει σε σχεδιασμό με βέβαιη την έξαρση των πυρκαγιών. Το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) σε συνεργασία με το WWF δημοσίευσε τον Φεβρουάριο ρεπορτάζ με τον (προφητικό) τίτλο: “Τα οικονομικά της δασοπυροπροστασίας οδηγούν σε… καμένη γη”. Προειδοποιούσε ότι έπρεπε να ληφθούν μέτρα για τη πρόληψη των πυρκαγιών και κατέληγε προτείνοντας ότι:
“…απαιτείται, όπως δείχνουν τα πρώτα ευρήματα της έρευνας, στοχευμένη ποσοτική ενίσχυση στον τομέα της πρόληψης (…) αν δεν ενισχύσουμε τομείς όπως η δασική διαχείριση, η υλοποίηση των αντιπυρικών σχεδίων και η κατάρτιση του προσωπικού πολιτικής προστασίας, ο στόχος της μείωσης της έντασης και της έκτασης των δασικών πυρκαγιών, ειδικά υπό το πρίσμα της δυναμικής της κλιματικής αλλαγής, θα μείνει κενό γράμμα…”
Η WWF κάνει καμπάνια σχετικά με τίτλο: «ΖΗΤΑΜΕ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ» την οποία έχουν ήδη υπογράψει 50,000 πολίτεςΗ απουσία πρόληψης περιγράφεται γλαφυρά στην περίπτωση της φωτιάς στη Βαρυμπόμπη από τον αρθρογράφο Στέλιο Σοφιανό στο Protagon σε ένα άρθρο με τίτλο: “Θα το Κάψουν Το Τατόι”. Το οποίο μοιάζει με prequel αυτού που επιβεβαιώνει ως συντελεσμένο πια στο Facebook ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος:
Δυστυχώς ή ευτυχώς το δάσος ίσως και να χρειαζόταν τη φωτιά. Το πρόβλημα είναι η καύσιμη ύλη μετά τη Μήδεια είχε ΥΠΕΡ-πολλαπλασιαστεί με αποτελέσμα η ζημιά να είναι πολύ χειρότερη..."
Ούτε πρόληψη, ούτε πρόγνωση
Ερωτήματα εγείρονται ακόμη για τη μη-χρήση του συστήματος πρόβλεψης της πορείας των πυρκαγιών Iris 2, που έχει αναπτυχθεί ειδικά για την Ελληνική Πυροσβεστική. Μια εκ των υστέρων δοκιμή του συστήματος με βάση τις αρχικές συνθήκες της πυρκαγιάς στη Βαρυμπόμπη, αποδεικνύει πως η πρόγνωση που θα μπορούσε να είχε παράσχει επιχειρησιακά το IRIS 2.0 εάν είχε ζητηθεί, βρίσκεται κοντά στην πραγματική εξάπλωση της φωτιάς
Η κλιματική αλλαγή επιβάλει μια άλλη διοίκηση
Τα στοιχεία του European Environment Agency δείχνουν πως η Ελλάδα δεν είχε αύξηση των πυρκαγιών τα τελευταία χρόνια. Τουναντίον, η δεκαετία 2010-2019, ήταν η δεκαετία με τη μισή σε έκταση καύση δασών στην Ελλάδα σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες - και η δεκαετία του 1980 ήταν η πιο "άγρια". Τον τελευταίο αιώνα η δασοκάλυψη έχει αυξηθεί. Ρόλο σε αυτό έχουν παίξει η παύση της χρήσης ξύλου ως πρώτης ύλης παραγωγής θερμότητας και ενέργειας και η μείωση των καλλιεργήσιμων γαιών, καθώς αχρησιμοποίητες αγροτικές το πάλαι ποτέ εκτάσεις έχουν ανακτηθεί από τα δάση
Ωστόσο, δεν σημαίνει αυτό πως οι φετινές πυρκαγιές δεν σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με δελτίο του δικτύου της ΕΕ Copernicus για την παρακολούθηση της κλιματικής αλλαγής, ο φετινός Ιούλιος ήταν για την Ευρώπη ο δεύτερος θερμότερος στην καταγεγραμμένη ιστορία με πυρκαγιές σε όλη τη Νότια Ευρώπη και μάλιστα τη στιγμή που καταρέει ένα ακόμα περιβαλλοντικό σύνορο στον Ατλαντικό Ωκεανό.
Σημειώστε τρία ζητήματα :
Οι δασικές πυρκαγιές είναι αναπόφευκτες. Οι πρόσφατες πυρκαγιές φέτος στις ΗΠΑ, το 2019 στην Αυστραλία, σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου κάθε χρόνο, αλλά και στον Αμαζόνιο και την Αρκτική, είναι τεκμήριο του ότι κανένας σχεδιασμός δεν μπορεί να τις αποτρέψει. Όμως στην περίπτωση της Βαρυμπόμπης έχουμε να κάνουμε με μια περιαστική πυρκαγιά, που έθεσε σε κίνδυνο βασικές υποδομές της πόλης (ρεύμα, νερό, συγκοινωνίες). H διατήρηση των περιαστικών δασών μιας στερημένης από πράσινο μεγαλούπολης, γίνεται μείζον θέμα βιωσιμότητάς της, όπως έχει επισημανθεί ήδη από το 2007.
Μείζονα ρόλο στην ευαλωτότητα μιας περιοχής σε πυρκαγιές είναι αυτό που αγγλικά ονομάζεται wildland–urban interface: Το σύνορο μεταξύ του οικοδομημένου περιβάλλοντος και φυσικού περιβάλλοντος. Το οικοδομημένο περιβάλλον εισάγει “φυτίλια” που θέτουν σε κίνδυνο το φυσικό περιβάλλον ενώ η ανάφλεξη του δεύτερου, εμποδίζει τη διαχείριση της πυρκαγιάς και εισάγει θανάσιμους κινδύνους για ανθρώπους. Όταν το σύνορο αυτό δεν είναι καλά ορισμένο αλλά θεσμικά ή παραθεσμικά ανοικτό, όπως στην Ελλάδα είναι σαν να στρώνεται το έδαφος για εμπρησμούς.
Χωρίς να θέλουμε να συνωμοσιολογήσουμε οι πύλες της φωτιάς ανοίγουν περισσότερο όταν ανακοινώνεται ότι το επενδυτικό σχέδιο για το Τατόι σκοντάφτει στον… δασικό χαρακτήρα των συναφών εκτάσεων. Πιστεύουμε ότι οι αδυναμίες θεσμικής θωράκισης του περιβάλλοντος και η λειτουργία του κράτους εξακολουθούν να αποτελούν μεγαλύτερο πρόβλήμα για τη χώρα μας