Σήμερα, 15 Ιουνίου, συμπληρώνονται 28 χρόνια από εκείνο το καλοκαιρινό απόγευμα όταν ο Μάνος Χατζιδάκις ξεκίνησε το αστρικό του ταξίδι. Ασυμβίβαστος και πάντα επίκαιρος δημιουργός, θεωρούσε όλες τις κυβερνήσεις του τόπου αντιπνευματικές, τον ενοχλούσε η ασυνέπεια και ο λαϊκισμός των πολιτικών, δεν εγκατέλειψε μέχρι το τέλος της ζωής του τις επαναστατικές τοποθετήσεις του. Απαιτούσε για τη μουσική του ελεύθερους ακροατές κι άφησε παρακαταθήκη ένα ελεύθερο και δημιουργικό Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ένα ανεπανάληπτης ουσίας και πολιτιστικού περιεχομένου περιοδικό, το «Τέταρτο», από το οποίο ωστόσο παραιτήθηκε στο 12ο τεύχος, τον ριζοσπαστικό «Μουσικό Αύγουστο» στο Ηράκλειο της Κρήτης και βέβαια ένα ελληνικό όραμα ζωής, την «Ορχήστρα των χρωμάτων».

• Διαβάστε: Γιατί ο Μάνος Χατζιδάκις απεχθανόταν τα τραγούδια της Βουγιουκλάκη και τα «παιδιά του Πειραιά» | Μηχανή του χρόνου

• Όταν ο Μάνος συνέθετε για τον Τσε | ieidiseis

Το γυναικείο ζήτημα στα χρόνια της συντηρητικής αντεπίθεσης

Τίποτα δεν είναι κεκτημένο. Το δικαίωμα στην άμβλωση, που σε κάποιες χώρες δέχεται επίθεση τελευταία, είναι ο πυρήνας της συζήτησης για το γυναικείο ζήτημα. Κάποια καλλιτεχνικά γεγονότα μας δίνουν αφορμή να μιλήσουμε για το θέμα:

Έφυγε η Paula Rego

Όταν η έκτρωση είναι παράνομη

Η καινούργια ταινία της Οντρέ Ντιγουάν, «Το Γεγονός», θα ήταν μια ταινία εποχής, αν οι επιθέσεις κατά του δικαιώματος των γυναικών στην έκτρωση δεν επανέρχονταν τελευταία. Στη Γαλλία της δεκαετίας του 1960, η νεαρή Αν μαθαίνει ότι πάσχει «από την ασθένεια που πλήττει μόνο γυναίκες και τις μεταμορφώνει σε νοικοκυρές». Μόνη της απέναντι σ’ ένα πρόβλημα που πρέπει επειγόντως να λύσει μόνη της, αντιμέτωπη με τον πανικό συντηρητισμό των συμφοιτητριών της και την κατήγορη αδιαφορία των ανδρών, έρμαιο των εχθρικών γιατρών, καταφεύγει στις γνωστές επικίνδυνες τεχνικές, διακινδυνεύοντας τη ζωή της προκειμένου να τη σώσει.

Η Οντρέ Ντιγιουάν καταφέρνει να μεταφέρει την απόσταση που κρατά από τα γεγονότα η γραφή της Ανί Ερνό, στο αυτοβιογραφικό έργο της οποίας βασίζεται η ταινία. Χωρίς μελοδραματισμούς, με την ψυχρότητα και την εσωτερική δύναμη που επιβάλλει η πίστη στην αυτοδιάθεση και στη δυνατότητα μιας άλλης ζωής, το ψυχολογικό δράμα της ηρωίδας (καταπληκτική Αναμαρία Βαρτολομέι) γίνεται επίκαιρο πολιτικό διακύβευμα.

• Διαβάστε: Ένα απόσπασμα από το «Γεγονός» της Annie Ernaux | εκδ. Μεταίχμιο)

• Την παρουσίαση της ταινίας με αποσπάσματα από συνέντευξη της Οντρέ Ντιγουάν | tvxs

Η Αν/Ανί Ερνό δεν ήθελε να γίνει «νοικοκυρά»

Σε μια όχι και τόσο μακρινή εποχή μάς βυθίζει το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ της Michèle Dominici, «Η ξεχασμένη ιστορία των νοικοκυρών», που προβάλει σε streaming το ARTE. Μέσα από αποκλειστικά αρχειακό υλικό (ημερολόγια, οικογενειακά φιλμάκια και φωτογραφίες), οι γυναίκες της αναδυόμενης αστικής τάξης της μεταπολεμικής Ευρώπης μιλούν για τον εαυτό τους.

• Δείτε: Το ντοκιμαντέρ «Η ξεχασμένη ιστορία των νοικοκυρών» (με αγγλικούς και γερμανικούς υπότιτλους στις ρυθμίσεις) | ARTE

Γνώμη

Dream on, όπως… κοιμήσου όρθιος;

—Dream on | 8 Ιουνίου - 27 Νοεμβρίου | Καπνεργοστάσιο, Λένορμαν 218 | Είσοδος ελεύθερη με απαραίτητη κράτηση στο neon.artsvp.co—

Η έκθεση των 18 έργων μεγάλης κλίμακας της συλλογής Δ. Δασκαλόπουλου που παρουσιάζονται στο Καπνεργοστάσιο μάς άφησε κάπως αμήχανους. Για την ακρίβεια, μετέωρους ανάμεσα στο ιδεολόγημα ότι το ακατανόητο κρύβει κάτι υψηλό και πολύτιμο και την αντίληψη ότι η σύγχρονη τέχνη είναι συλλήβδην «ό,τι να ‘ναι».

Αξίζει, να την επισκεφθεί κανείς για τον καταπληκτικό χώρο του Καπνεργοστασίου, για τις σκέψεις που η εμπειρία γεννά, και σίγουρα για τα 3 έργα που, κατά τη γνώμη μας, συνομιλούν με όλους μας: τις ατελείωτες σειρές φωτογραφιών από κάθε γωνιά του πλανήτη των Peter Fischli και David Weiss, τη λαβυρινθώδη σπηλιά γεμάτη απρόσμενες συναντήσεις του Thomas Hirschhorn και το κανιβαλιστικό εσωτερικό χώρο, σχόλιο στην αποικιοκρατία, της Wangechi Mutu. 

Ξεπερνώντας, ωστόσο, το ταμπού που επιβάλλει την αφωνία απέναντι στα καπρίτσια της αγοράς τέχνης, θα λέγαμε ότι τα περισσότερα έργα στέκουν απόμακρα, εγκεφαλικά ορισμένα αφελή και φλύαρα και άλλα στεγνά, εξω-ανθρώπινα. Μπορεί όλα αυτά να είναι χαρακτηριστικά της σύγχρονης τέχνης, ωστόσο δύσκολα γεννούν άλλο συναίσθημα εκτός, ίσως, από το «σοκ και δέος» που αναφέρει ο επιμελητής Δημήτρης Παλαιοκρασσάς, και που μάλλον αφορά το υπερμέγεθες παρά τον κόσμο που ανακινούν.

• Διαβάστε: Την παρουσίαση και το οδοιπορικό στις ετικέτες της έκθεσης | ελculture

• Όταν το μεγάλο όνειρο του συλλέκτη γίνεται δημόσιο κτήμα | Παρή Σπίνου - ΕφΣυν

Παίξτε on line Artle: Η Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης της Ουάσιγκτον δημιούργησε ένα παιχνίδι για να κερδίζετε τις εντυπώσεις αποδίδοντας τις σωστές πατρότητες στους ζωγραφικούς πίνακες.

Ανταπόκριση

Σλήμαν, 200 χρόνια περιπετειών

(Ανταπόκριση του φίλου μας Μ.Λ)

M’ ένα διεθνές αρχαιολογικό συνέδριο στη Σαρδηνία, μια διαδικτυακή έκθεση τεκμηρίων και μια επική περιοδική αρχαιολογική έκθεση στο Βερολίνο, με τίτλο: «Οι Κόσμοι του Σλήμαν. Η ζωή του. Οι ανακαλύψεις. Ο μύθος», εορτάζονται φέτος τα  200 χρόνια από τη γέννηση του Ερρίκου Σλήμαν.

Η Ελλάδα συμμετέχει με πολυάριθμα σπουδαία δάνεια από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας και τη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα («Τα έπιπλα Σλήμαν»). Η έκθεση προσπαθεί να λειάνει τις ευθείες επιθέσεις περί «αλλοίωσης των ευρημάτων» που ο αυτοδίδακτος Γερμανός αρχαιολόγος και επιχειρηματίας δεχόταν μέχρι και τον προηγούμενο αιώνα. Ξέρουμε πια ότι κυρίως φαντασιωνόταν εμμονικά πως ανήκουν σε μεγάλες προσωπικότητες των ομηρικών επών. Πρόλαβε ωστόσο να επηρεάσει το αφήγημα περί συγκρότησης εθνικής ταυτότητας και συνέχειας των Ελλήνων. 

Από την έκθεση απουσιάζει η σημαντικότερη αρχαιολογική συλλογή έργων τέχνης της Αιγαιακής Προϊστορίας, ο περίφημος «θησαυρός του Πριάμου» από την Τροία. Ο «θησαυρός» των 10.000 χρυσών αντικειμένων, που εκτίθεται για πρώτη φορά, αποτελούσε μέχρι τις αρχές του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου ένα από τα κορυφαία εκθέματα του Μουσείου της Περγάμου στο Βερολίνο. Μεταφέρθηκε το 1945 από Σοβιετικούς στρατιώτες στη Μόσχα ως λάφυρο-αποζημίωση πολέμου, και μόλις το 1993 ανακαλύφθηκε τυχαία σε θυρίδα του Μουσείου Πούσκιν όπου εκτίθεται. Η Ρωσία, φοβούμενη πιθανή κατάσχεση του «θησαυρού» από τη Γερμανία και την Τουρκία,  αρνείται οποιαδήποτε αίτηση έκθεσης τμήματός του εκτός της εδαφικής της επικράτειας.

Ο Σλήμαν κατηγορήθηκε ακόμα για αυτοσχέδιες και άτακτες μεθόδους: Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η «τάφρος του Σλήμαν», μήκους 17 μέτρων, που ανέσκαψε προκειμένου να βρει την «ομηρική» Τροία, με αποτέλεσμα να καταστρέψει ανεπανόρθωτα μεγάλο μέρος του αρχαιολογικού χώρου.  Εάν οφείλουμε σε κάποιον τη διάσωση μιας άλλης ανασκαφής, αυτής των Μυκηνών, είναι ο παραγνωρισμένος και απών από την έκθεση αρχαιολόγος Παναγιώτης Σταματάκης, ο οποίος έσωσε τα ευρήματα και διατήρησε τη μνήμη των εργασιών σε ημερολόγια.

• Διαβάστε: Μια αναλυτική παρουσίαση της έκθεσης | Αγγελική Κώττη - The Art Newspaper Greece

• Δείτε: Τη διαδικτυακή έκθεση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών για την ζωή και το έργο του Σλήμαν | ACSC Athens

Ημερολόγιο 

• 8 Ιουνίου - 24 Ιουλίου στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138) η μεγάλη ετήσια φωτογραφική έκθεση, Athens Photo Festival 2022, με τη συμμετοχή 102 καλλιτεχνών από 28 χώρες

• 16 Ιουνίου, 20:00 στο Μουσείο Μπενάκη - για 10η χρονιά, το περιοδικό Αναγνώστης απονέμει τα Λογοτεχνικά του Βραβεία

• 17-19 Ιουνίου στο Σεράφειο κέντρο του Δήμου Αθηναίων: Το πρώτο συνέδριο του Συλλόγου Κοινωνικών Ανθρωπολόγων Ελλάδος με τίτλο «Η Ανθρωπολογία στο Δημόσιο Πεδίο». Και σε ζωντανή μετάδοση

• Έως τις 19 Ιουνίου στο Αμφιθέατρο (Αγγελικής Χατζημιχάλη 15) η επιτυχημένη παράσταση του Ανέστη Αζά, «Η Δημοκρατία του Μπακλαβά»

• 24 Ιουνίου στις 19:30 στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης - με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της Μάγκι Νέλσον «Οι ­­Αργοναύτες» (μτφρ. Μαρία Φακίνου), οι εκδόσεις αντίποδες οργανώνουν συζήτηση παρουσία της συγγραφέως

• 24 - 26 Ιουνίου στην πλατεία Εξαρχείων η Bibliothèque οργανώνει Φεστιβάλ Βιβλίων με συμμετοχή πλειάδας μικρών ανεξάρτητων εκδοτών

Με αιχμή το δίπολο ουτοπία/δυστοπία, 6 έργα θεάτρου και χορού υπό την καθοδήγηση γυναικών καλλιτεχνών παρουσιάζονται στον χώρο Ε’ της Πειραιώς 260 στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών, ως τις πρώτες μέρες του Ιουλίου

Τηλεγραφικά

Είδηση: Ορφανή, μετά από 30 χρόνια, μένει η διευθυντική θέση της Εθνικής Πινακοθήκης μετά τον πρόσφατο θάνατο της Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα, μια μορφή που είχε προκαλέσει θετική και αρνητική κριτική • Γεγονός: Στις 6 Ιουλίου στο ΟΑΚΑ, οι Scorpions θα έχουν βάλει άλλες ομοιοκαταληξίες στο θρυλικό «Wind of Change» για να μην «ρομαντικοποιείται» η Ρωσία •Ρεπορτάζ 1: Πόρτα έφαγε Καναδός παραγωγός, ινδιάνικης καταγωγής, στο Φεστιβάλ των Καννών επειδή διανοήθηκε να φορέσει παπούτσι απ’ τον τόπο του • Ρεπορτάζ 2: Ο STMTS, Έλληνας καλλιτέχνης δρόμου, κάνει την πρώτη του έκθεση στη Νέα Υόρκη: μεγάλα μεγέθη με ανθρωπιά • Δείτε: Τρολάροντας την τραπ με τον Κωνσταντίνο Πουλή: για γονείς που ανησυχούν για τα ακούσματα των ασώτων τους • Ακούστε: Ο Γιάννης-Ορέστης Παπαδημητρίου βλέπει την τραπ αλλιώς και είχε συζητήσει σχετικά με το τραπ πέρυσι, στο movement.radio με τον μουσικό, παραγωγό και συγγραφέα Kit McIntosh • Διαβάστε: Για τον Δημήτρη Μιχαλάκη «η τέχνη είναι μια γλώσσα και η φωτογραφία είναι μια διάλεκτος»•

Focus

Η Monopoly πάει Εξάρχεια

Η πολιτική εξευγενισμού (gentrification) που εφαρμόζεται στο κέντρο της Αθήνας και στα Εξάρχεια ειδικά, μάς απασχολεί. Η ανάπλαση του λόφου του Στρέφη, το μετρό στην πλατεία Εξαρχείων, η εξάπλωση των AirΒnΒ αλλά και τα συμφέροντα γύρω από την υπόγεια σύνδεση του Αρχαιολογικού Μουσείου με το (ακόμα κλειστό) Ακροπόλ προδιαγράφουν την τουριστικοποίηση της περιοχής, την έξωση των κατοίκων της αλλά και τη διαγραφή των πυκνών συνδηλώσεών της.

• Διαβάστε: «Κάποιες φορές απλά δεν την παλεύω να ζω στην Αθήνα» | Νίκος Σταματίνης - Vice / Αντίλογος: «Για την Αθήνα» | Βασίλης Ρόγγας - Εποχή