Δεν έχει εξαντληθεί η πειθώ, ο κόσμος εμβολιάζεται, η υποχρεωτικότητα είναι η «έσχατη λύση», απαντά με δυο λόγια η αρμόδια Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής, στο αίτημα του πρωθυπουργού για την δυνατότητα πρόβλεψης υποχρεωτικού εμβολιασμού γιατρών, νοσηλευτών και εργαζομενων σε δομές υγείας ή περίθαλψης ευπαθών ομάδων (ηλικιωμένων, ατόμων με χρόνιες παθήσεις ή ατόμων με αναπηρία).

Η Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής ζητά από την πολιτεία να κινηθεί βάσει των αρχών δημόσιας υγείας σχεδιάζοντας στοχευμένες εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για εκούσιο εμβολιασμό, ενώ χαρακτηρίζει την υποχρεωτικότητα «έσχατη λύση, η οποία πρέπει να έχει συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα και να εφαρμοσθεί μόνον εφόσον τα προηγούμενα μέτρα δεν αποφέρουν σημαντική αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού».

Πριν φτάσουμε στην υποχρεωτικότητα η Επιτροπή προτείνει μια προσέγγιση «κλιμακούμενης πρωτοβουλίας» από την πλευρά της Πολιτείας:

• Προσαρμοσμένες σε κάθε επαγγελματική ομάδα (ιατροί, νοσηλευτές, εργαστηριακοί, προσωπικό μονάδων φροντίδας, κ.λπ.) εκστρατείες στοχευμένης ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για εκούσιο εμβολιασμό, οι οποίες βασίζονται σε επιστημονικά στοιχεία που επικαιροποιούνται συνεχώς, με προϋπόθεση την προηγούμενη κατανόηση των φόβων και των γενικότερων αντιλήψεων.

• Μέτρα ενθάρρυνσης/αποθάρρυνσης που θα μπορούσαν να σχεδιαστούν από την Πολιτεία σε συνεργασία με τη διοίκηση των μονάδων υγείας, όπως π.χ. διευκόλυνση του ραντεβού για τον εμβολιασμό, ελαστικότητα στο ωράριο εργασίας τις ημέρες του εμβολιασμού, προτεραιότητα στη επιλογή αδειών, ή υποχρεωτική χρήση διπλής μάσκας και εξοπλισμού ατομικής προστασίας.

Μόνο εφόσον τα μέτρα αυτά δεν αποφέρουν σημαντική αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού, σύμφωνα με την Επιτροπή μπορεί να μπει «πρόβλεψη υποχρεωτικότητας ως έσχατη λύση, η οποία πρέπει να έχει συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα και να εφαρμοσθεί μόνον εφόσον τα προηγούμενα μέτρα δεν αποφέρουν σημαντική αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού».

Ο εμβολιασμός είναι εθελοντικός στη χώρα, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, αλλά και οι αρχές της δημόσιας υγείας. Τον εθελοντικό εμβολιασμό έχουν υποστηρίξει δημοσίως ΠΟΥ, Ηνωμένα Εθνη, Συμβούλιο της Ευρώπης και Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών. Η συζήτηση για την υποχρεωτικότητα ωστόσο, δεν φεύγει στιγμή από την κυβερνητική ατζέντα παρότι το ερώτημα περιβάλλεται από ακανθώδη νομικά και ηθικά ζητήματα.

Για τον καθηγητή Τάκη Παναγιωτόπουλο «δεν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια για πειθώ, ενώ πολλές αμφιβολίες που διατυπώνονται για τα εμβόλια Covid-19 βασίζονται σε λογικές σκέψεις, παρότι μπορεί κανείς να διαφωνεί με αυτές. Πρέπει να υπάρχει χώρος για συζήτηση και προσοχή στα ερωτήματα που υπάρχουν, ώστε να απαντηθούν με πληρότητα και ακρίβεια – όχι με κραυγές και αναθέματα. Επείγει η προσπάθεια για πειθώ να αποτελέσει αντικείμενο συγκεκριμένου σχεδιασμού και συστηματικών ενεργειών. Η αντιμετώπιση των κρίσεων υγείας δεν υπηρετείται από διχασμούς. Αυτό είναι θεμελιώδης αρχή της δημόσιας υγείας. Απαιτούνται ευρείες συνεννοήσεις και συναινέσεις. Η κοινωνία μας δεν χρειάζεται ακόμη μια συγκρουσιακή διχοτόμηση: φιλο-εμβολιαστές κατά αντι-εμβολιαστών».

Η διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου Χριστίνα Ακριβοπούλου υπογραμμίζει ότι «είμαστε ενώπιος ενωπίω του αν θα υπάρξει ένα μεγάλο κοινωνικό συμβόλαιο, εθελοντικό ανάμεσα σε αυτή την κρατική στρατηγική και τους πολίτες» και «αν όντως με τη συνεργασία και των δύο θα μπορέσει να υλοποιηθεί ένα υπερβολικά φιλόδοξο πρόγραμμα - με την καλή έννοια». Εξίσου σημαντικές με το πρόβλημα το ίδιο της πανδημίας για τη συγκρότηση της κοινωνικής εμπιστοσύνης, προσθέτει, είναι η αποτελεσματικότητα, η ασφάλεια και ο έλεγχος και ο επανέλεγχος ότι το εμβόλιο δεν θα έχει επιβλαβείς συνέπειες. «Οσο δηλαδή η συγκρότηση της κοινωνικής εμπιστοσύνης μας ζητάει να τονίζουμε τη σοβαρότητα του προβλήματος, άλλο τόσο πολύ σημαντικό είναι να δίνουμε εγγυήσεις της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας του εμβολίου». Γιατί; «Διότι το εμβόλιο απευθύνεται σε υγιή πρόσωπα. Αυτό σημαίνει ότι οι επιπτώσεις τους και από την πλευρά του δικαίου είναι δυσμενέστερες από αυτές από τη χρήση ενός φαρμακευτικού προϊόντος σε κάποιον που είναι ήδη ασθενής».