Προσφυγικό: Ο σκοτεινός χάρτης της Ευρώπης
Προσφυγικό: Ο σκοτεινός χάρτης της Ευρώπης
Οι μετανάστες πληρώνουν θανάσιμο τίμημα για την "ασφάλεια των συνόρων" της Ευρώπης. Τι είδους ασφάλεια είναι όμως αυτή;
Στις 8 Ιανουαρίου, ένα ακόμα πτώμα εντοπίστηκε στην αραιοκατοικημένη παραλία της Γλυφάδας, στη Νάξο, ένα καλοκαιρινό τουριστικό θέρετρο. Οι λιμενικοί που έσπευσαν επί τόπου, βρήκαν το αποσυντεθειμένο σώμα ενός παιδιού. Δίπλα του, βρέθηκε το σακίδιό του, με τρόφιμα για το ταξίδι. Από τις 4 Ιανουαρίου, είχαν ξεβραστεί πέντε νεκρά σώματα ακόμα σε παραλίες στη Φολέγανδρο, τη Νάξο και την Πάρο, όλα σχετιζόμενα με τα τρία ναυάγια που συνέβησαν στην περιοχή μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς.
Διαβάστε: Τα κύματα συνεχίζουν να φέρνουν σορούς | Η Καθημερινή
Αυτή τη φορά, η θάλασσα είχε πάρει φόρο αίματός από όσους προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη μέσω της λεγόμενης, "διαδρομής της Καλαβρίας", διασχίζοντας τη θάλασσα σε καταμαράν και βάρκες από την Τουρκία κατευθείαν στην Ιταλία. Τα πτώματα που ξεβράστηκαν στα νησιά, είναι το τίμημα της ολοένα και πιο βίαιης αντίδρασης των κρατών της ΕΕ στη ροή αφίξεων προσφύγων και μεταναστών στα σύνορά τους. Στην ετήσια έκθεση της Frontex φαίνεται πως κατά τη διάρκεια του 2021, η «Κεντρική Ευρωπαϊκή» και η «Βαλκανική οδός» ήταν οι πιο θανατηφόρες, ακολουθούμενες από τη «Ατλαντική οδό». Η λεγόμενη «δίοδος της Ανατολικής Μεσογείου» (των νησιών δηλαδή) κατέγραψε ελαφρώς λιγότερες αφίξεις από το 2020.
Συνολικά περίπου, πέντε αιτούντες άσυλο πνίγονταν στη Μεσόγειο, κατά μέσο όρο, κάθε μέρα το 2021, ενώ ο αριθμός των ανθρώπων που χάθηκαν στη θάλασσα προσπαθώντας να φτάσουν στην Ισπανία διπλασιάστηκε μέσα σε ένα χρόνο. Η «επιτυχία» της μείωσης των ροών για την οποία κομπάζει η ελληνική κυβέρνηση, εκτός του ότι δε φαίνεται αληθής (καθώς τα στοιχεία δε συμφωνούν), συνιστά μια ευρωπαϊκή ανθρωπιστική τραγωδία, εφόσον ισχύει. Όχι, μόνο γιατί πρόσφυγες και μετανάστες φαίνεται να επιλέγουν πιο επικίνδυνες οδούς, αλλά γιατί αποτελεί έμμεση παραδοχή για μαζικές, επικίνδυνες επαναπροωθήσεις στη θάλασσα.
Διαβάστε: Greece: Huge Discrepancy Between Reported Rescues and Arrivals Suggests Massive Pushbacks, Billions Spent Do Little for Violations and Mismanagement | ECRE
H Μεσόγειος ως τάφρος της Ευρώπης-φρούριο
Το 2021 ήταν μια ζοφερή χρονιά για τις λεγόμενες «ευρωπαϊκές αξίες»: Νέοι φράχτες στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, συστήματα παρακολούθησης υψηλής τεχνολογίας για την απορρόφηση των σχετικών κονδυλίων, εκτεταμένη κρατική βία κατά αθώων ανθρώπων και θανατηφόρες απωθήσεις χρησιμοποιήθηκαν στο όνομα ενός «υβριδικού πολέμου», για την «ασφάλεια των συνόρων», κατά της «παράνομης μετανάστευσης» και στο όνομα της «άμυνας», διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα των ανθρώπων που διαφεύγουν από πολέμους και ακραία φτώχεια στα σύνορα της Ευρώπης και βάλλοντας ανοιχτά κατά των αρχών του κράτους δικαίου.
Το μήνυμα οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θέλουν να περάσουν στα τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες που βρίσκονται σε καταυλισμούς στην Τουρκία παραδίδεται με επιτυχία: «Μην πάτε στην Ελλάδα και μην μπείτε στην Ευρώπη. Είτε θα πεθάνετε στο δρόμο ή θα φυλακιστείτε σε κλειστές δομές ωσότου απελαθείτε πίσω στην Τουρκία». Η πραγματική ευρωπαϊκή πολιτική στο θέμα είναι να καταστήσει τη ζωή των προσφύγων και των μεταναστών μια κόλαση ώστε να μη ρισκάρουν να έρθουν.
Διαβάστε: Greek government blamed for hunger crisis in refugee camps | The Guardian
H Ελλάδα και ιδιαίτερα τα νησιά, χρησιμοποιούνται σε αυτή την ιστορία σαν ουδέτερη ζώνη από τις χώρες της ΕΕ που δε θέλουν να φιλοξενήσουν οι ίδιες πρόσφυγες. Για να μπορέσει να διατηρήσει αυτό το καθεστώς η χώρα πραγματοποιεί τακτικές επαναπροωθήσεις, όπως έχει επανειλημμένα τεκμηριωθεί και όπως κάνουν πλέον όλες οι χώρες των λεγόμενων «εξωτερικών συνόρων». Μερικές ενδεικτικές περιπτώσεις:
Στις αρχές Δεκεμβρίου του 2021, η Σλοβενία κατηγόρησε την Κροατία ότι άνοιξε τα σύνορα και ουσιαστικά ενθάρρυνε τους μετανάστες και τους πρόσφυγες να τα διασχίσουν και να ζητήσουν άσυλο στη γειτονική χώρα. Έρευνα για τη "Δυτική Βαλκανική Διαδρομή" αποκάλυπτε πως τον Οκτώβριο ότι οι αστυνομικές δυνάμεις της Κροατίας ξυλοκοπούσαν και απωθούσαν παράνομα μετανάστες και πρόσφυγες στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Τον Νοέμβριο, η Κροατία δήλωσε ότι είχε μειώσει τις παράνομες διελεύσεις των συνόρων κατά 45% και ότι οι μετανάστες παίρνουν πλέον διαφορετική διαδρομή μέσω Ρουμανίας. Ρουμάνοι συνοριοφύλακες απέπεμπαν πρόσφυγες την ίδια περίοδο πίσω στη Σερβία.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2021, η Βουλγαρία έστειλε στρατιώτες στα σύνορα με την Τουρκία και την Ελλάδα για να υποστηρίξουν 1.000 αστυνομικούς που είχαν αναπτυχθεί εκεί για να εμποδίσουν τους πρόσφυγες που έρχονταν από το Αφγανιστάν.
Φράχτες και το τέλος του κράτους δικαίου
Στις 2 Φεβρουαρίου οι οργανώσεις Διεθνής Αμνηστία, ECCHR, HumanRights360 και Forensic Architecture φέρνουν στη δικαιοσύνη την «αδιάλειπτη πρακτική παράνομων επαναπροωθήσεων» που ασκεί η χώρα μας, αλλά πλέον και όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Χωρίς αμφιβολία, η Ελλάδα, ο πρώτος διδάξας, πρωτοστατεί στην μετατροπή της Ευρώπης σε φρούριο με ότι συνέπειες έχει αυτό για το δίκαιο και τις δημοκρατικές αξίες. Αν ισχύουν οι αντικρουόμενοι αριθμοί που έρχονται στη δημοσιότητα (δες την αρχή του αφιερώματος) τότε έως 20.000 άνθρωποι μπορεί να έχουν επαναπροωθηθεί τα τελευταία δυο χρόνια, αριθμός τεράστιος για τα δεδομένα της χώρας. Τι σημαίνει επαναπροώθηση, το είδαμε πρόσφατα στην απέλαση στην Τουρκία μιας ομάδας Σύρων προσφύγων. Κατά τα λεγόμενα των μελών της ομάδας, που ξεκίνησε το ταξίδι της προς την Ιταλία από τον Λίβανο, το σκάφος τους αναχαιτίστηκε από την ακτοφυλακή στο Καστελόριζο. Σε μια άλλη περίπτωση, 30 Κουβανοί αιτούντες άσυλο που εισήλθαν στην Ελλάδα από τη Βόρεια Μακεδονία απελάθηκαν στην Τουρκία, τους αφαιρέθηκε το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση ασύλου και κατασχέθηκαν τα διαβατήριά τους. Τον Σεπτέμβριο, ένας διερμηνέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης δήλωσε ότι Έλληνες συνοριοφύλακες που τον πέρασαν για αιτούντα άσυλο του επιτέθηκαν και τον ανάγκασαν να περάσει τα σύνορα προς την Τουρκία μαζί με δεκάδες μετανάστες. Μόλις προχθές η οργάνωση του ΚΚΕ Έβρου κατήγγειλε ότι οι ελληνικές αρχές άφησαν άρρωστους πρόσφυγες στον Έβρο χωρίς βοήθεια και τροφή για μέρες
Διαβάστε: Απήγαγαν, έκλεψαν και επαναπροώθησαν 25 Αφγανούς πρόσφυγες | ΕφΣυν
Υβριδικός πόλεμος και κράτος δικαίου
Στην αντιπαράθεση του με την Ολλανδή δημοσιογράφο Ingeborg Beugel, πριν από λίγους μήνες, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παραδέχτηκε έμμεσα πως ακολουθείται η πρακτική των επαναπροωθήσεων. Σε συνέντευξή του στην Καθημερινή, προχώρησε ακόμη παραπέρα λέγοντας ότι η ελληνική ακτοφυλακή έχει δικαίωμα να κάνει τα πάντα «για να φροντίσει ώστε αυτό το σκάφος [που περιέχει μετανάστες] να επιστρέψει από εκεί που ξεκίνησε». Η Ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται ανάμεσα στην Τουρκία, η οποία αρνείται να δεχθεί πίσω πρόσφυγες από την ελληνική ενδοχώρα, ερμηνεύοντας κατά το δοκούν τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και τις Ευρωπαϊκές χώρες που αρνήθηκαν να υλοποιήσουν τον όρο της ισομερούς κατανομής προσφύγων.
Αντίστοιχα, ο αποκαλούμενος «υβριδικός πόλεμος» που φέρεται να διεξάγεται από χώρες στα όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Τουρκία και η Λευκορωσία, οι οποίες χειραγωγούν μετανάστες και πρόσφυγες για να τους ωθήσουν στην ΕΕ, έχει σαν σκοπό την απόσπαση πολιτικών και οικονομικών κερδών, πατώντας πάνω σε αυτή ακριβώς την πολιτική. Η χειραγώγηση όμως προσφύγων και μεταναστών γίνεται εφικτή ακριβώς πάνω στη βάση της υποχώρησης του κράτους δικαίου και της αντικατάστασης του από παράνομες εθνικιστικές επιδιώξεις και ανταγωνισμούς. Η μεταπολεμική Ευρώπη, που θεμελιώθηκε στη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, μετατρέπεται σταδιακά σε αρένα απάνθρωπων και παράνομων πολιτικών απέναντι σε αθώους ανθρώπους. Η Ελλάδα εκβιαζόμενη πρωτοστατεί στην υποχώρηση του κράτους δικαίου στο προσφυγικό, κάτι που τελικά δεν μπορεί παρά να αποβεί εις βάρος της.
Διαβάστε: Poland and Hungary go hard on Belarus migrants | EU Observer
Μια πρώτη εκδοχή του κειμένου δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στο Balkan insight