Τέχνη και πολιτισμός στη σκιά του πολέμου
Τέχνη και πολιτισμός στη σκιά του πολέμου
Η Μυρτώ Ράις ανασκοπεί τις εξελίξεις στις Τέχνες και τον πολιτισμό. Φεστιβάλ Αθηνών και Αβινιόν στη σκιά του πολέμου Το νέο Ακροπόλ. Προτάσεις για βιβλίο, θέατρο, μουσική.
Ο πολιτισμός, ως προϊόν, μπορεί ενίοτε να γίνεται πολεμικό όπλο, οι άνθρωποι του όμως μάχονται πάντοτε για την ειρήνη. Tο 1947, ο Ζαν Βιλάρ οργάνωσε την «Εβδομάδα Δραματικής Τέχνης», ενώ η πόλη της Αβινιόν ήταν ακόμα μες στα συντρίμμια των βομβαρδισμών και οι αναμνήσεις του καθεστώτος του Βισύ, στο οποίο ανήκε, πολύ νωπές. Την επόμενη κιόλας χρονιά ονομάστηκε «Festival d’Avignon» και είναι έκτοτε ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ στην Ευρώπη. Για την τελευταία χρονιά της θητείας του στη διεύθυνση του μεγαλύτερου Φεστιβάλ Παραστατικών Τεχνών της Ευρώπης, ο Ολιβιέ Πυ δίνει τον πρώτο λόγο σε καλλιτέχνες της νεότερης γενιάς. Σε ένα έντονα πολιτικό editorial εστιάζει σε αυτούς που βλέπουν «τις ελπίδες τους να κλονίζονται, τους παλιούς δαίμονες να ανασταίνονται», αναγνωρίζοντας ότι η αναζήτηση του «σωστού αφηγήματος» μέσα από τα έργα τους «δεν είναι μόνο ζήτημα ποιητικό, αλλά ζωτικό».
«Δεν υπάρχει δημοκρατία, δεν υπάρχει ελευθερία, δεν υπάρχει ισότητα χωρίς παιδεία και πολιτισμό. Όσοι δεν το αναγνωρίζουν (…) είναι καθάρματα και ενίοτε το αγνοούν»Νέοι καλλιτέχνες στην Αβινιόν
Ξεφυλλίζοντας τον κατάλογο της 76η αυτής έκδοσης, τα θέματα που μοιάζει να διατρέχουν τις ανησυχίες των καλλιτεχνών είναι το χάσμα μεταξύ ονείρου και φαντασίας, η θέση της τέχνης, ο έρωτας και οι οικογένειες, αλλά και ο πόλεμος, ο ξεριζωμός, οι μνήμες και οι πατρίδες που χάνονται. Μοιάζει τραγικά ειρωνικό το γεγονός ότι αυτού του είδους τα έργα έρχονται από τον Αραβικό κόσμο (Λίβανος, Αφγανιστάν, και πάλι Λίβανος, και πάλι Αφγανιστάν, Παλαιστίνη): σε ένα γύρισμα της Ιστορίας, οι πόλεμοι τους οποίους η Δύση τις τελευταίες δεκαετίες διεξάγει αποκλειστικά έξω από τις δικές της πόρτες, μπαίνουν από το παράθυρο και τής ταράζουν την ησυχία με την παγωμένη τους ανάσα.
Ακόμα και μια ματιά στις φωτογραφίες των συμμετεχόντων στο φεστιβάλ της Αβινιόν είναι αναζωογονητική!
Το πρόγραμμα του φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου
Τελευταία επίσης θητεία στην καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου για την Κατερίνα Ευαγγελάτου, που παρουσίασε πριν λίγες μέρες το φετινό πρόγραμμα. Δίπλα στους πολλούς ξένους -και κυρίως Γάλλους- καλλιτέχνες που θα δούμε φέτος (Ivo Van Hove,Philippe Quesne, Caroline Guiela Nguyen, Christiane Jatahy, Martin Zimmermann, Johan Simons), λίγοι είναι οι Έλληνες… Περιμένουμε τα έργα του Γιώργου Κουτλή, του Ευριπίδη Λασκαρίδη, της Ελεάνας Τσίχλη, της Έφης Θεοδώρου, και ελπίζουμε το περιεχόμενο του κύκλου γύρω από την Αντιγόνη να δώσει νόημα στο τόσο αστείο ANTIGONISMS.
Διαβάστε: εδώ μια αναλυτική παρουσίαση του προγράμματος
Η επικαιρότητα εισβάλλει στη σκηνή
Συχνά μιλάμε για τις «παραστάσεις που θα συζητηθούν», πιο σπάνια ωστόσο μια παράσταση μιλά γι’ αυτά που συζητιούνται. Ο Γιώργος Βαλαής, συνδημιουργός των ιστορικών Blitz, σε μια παλιότερη συνέντευξή του, έλεγε πόσο τον «ενοχλεί ο σεξισμός, ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να συμφιλιωθούν με τη σεξουαλικότητά τους και με τη σεξουαλικότητα των ανθρώπων γύρω τους». Η παλιότερη ανάγκη του να μιλήσει για τη γυναικεία κακοποίηση συναντά την πρόσφατη επικαιρότητα, αφού η παράσταση παίζεται μετά το ξέσπασμα του #metoo και ενώ εξελίσσονται οι δίκες των Λιγνάδη και Φιλιππίδη. Με ετερογενή υλικά που συνδέονται συνειρμικά σκιαγραφεί τη «νοοτροπία που υπάρχει ανάμεσά μας», εκείνο το «μυστικό του κόσμου», όπως λέγεται επί σκηνής, που επιτρέπει, ανέχεται, διαχέει τη βιαιότητα κατά των γυναικών. Η παράσταση τοποθετεί στο κέντρο του ενδιαφέροντός της τα πατριαρχικά αντανακλαστικά, εκεί που συνήθως προσκρούει η δημόσια συζήτηση.
Δείτε: Δράκος, performance για μια νοοτροπία - 14 Μαρτίου-19 Απριλίου - Θέατρο Τέχνης, Φρυνίχου
Διεθνής ο αγώνας για επαναπατρισμό αρχαιοτήτων
To θραύσμα της τοιχογραφίας από την Πομπηία που είχε δωρηθεί στο Μουσείο Getty το 1996 από έναν ιδιώτη συλλέκτη ο οποίος το είχε αγοράσει από έναν από τους μεσάζοντες του συλλέκτη- αρχαιοκαπήλου Robert Hecht το 1987, φέρει μια όμορφη απεικόνιση μιας νεαρής γυναίκας που κοιτάζει έξω από ένα μπαλκόνι. Ο επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Aarhus στη Δανία, Χρήστος Τσιρογιάννης, ο οποίος ερευνά τα διεθνή αρχαιοκαπηλικά κυκλώματα και έχει κλονίσει από τις αρχές του 2000 τη διεθνή αγορά αρχαιοτήτων, μπόρεσε να συνδέσει το θραύσμα με το αρχείο φωτογραφιών του Hecht και ζητάει τώρα να επιστραφεί στην Ιταλία.
«Δάνεια» και κοινές εκθέσεις
Ο επαναπατρισμός 39 ανεκτίμητων έργων Τέχνης που ανήκουν στο ρυθμό της Αυλής του Βασιλείου του Μπενίν των μέσων του 16ου αιώνα και φυλάσσονται σήμερα στο Ινστιτούτο Smithsonian στη Ουάσιγκτον, είναι το σημαντικότερο στοιχείο μιας συμφωνίας που θα υπογραφεί τον επόμενο μήνα και περιλαμβάνει προβλέψεις για μακροπρόθεσμα δάνεια, κοινές εκθέσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα στη Νιγηρία.
Στις αρχές του έτους επαναπατρίστηκε στην Ελλάδα για 4 έτη με δυνατότητα ανανέωσης γι’ άλλα 4 και πιθανώς την επ’ αόριστον έκθεσή του στο Μουσείο της Ακρόπολης το θραύσμα Fagan, που απεικονίζει τμήμα από το δεξί πόδι της θεάς Αρτέμιδος από τον λίθο VI της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα. Τον Σεπτέμβριο του 2021 για πρώτη φορά η Διακυβερνητική επιτροπή της Unesco ζήτησε από τη Μεγάλη Βρετανία να αναθεωρήσει τη θέση της σχετικά με τα Γλυπτά του Παρθενώνα και να τα επιστρέψει στην Ελλάδα.
Προτάσεις«Ό,τι απέμεινε»
Το είδαμε πριν δύο χρόνια στο «Ρομάντσο». Μια ηχοποιητική performance του Δημήτρη Μπαμπίλη, ανοικτής έκβασης, με αφετηρία το εμβληματικό κείμενο το Ζαν Ζενέ: «Ό,τι απέμεινε από έναν Ρέμπραντ που σχίστηκε σε μικρά πολύ κανονικά τετραγωνάκια και πετάχτηκε στο αποχωρητήριο». Η εμπειρία είναι ξεχωριστή, καθώς η ομάδα του ΑΠΑΡÄΜΙΛΛΟΝ ξέρει πώς να μετατοπίζει διαρκώς τη σχέση του θεατή/επισκέπτη με το δρώμενο. Πείτε τους ότι έρχεστε εκ μέρους μας!
Δείτε: ό,τι απέμεινε - 1-5 Απριλίου, ΑΠΑΡÄΜΙΛΛΟΝ
Stromae: «Multitude»
Μετά από εννέα ολόκληρα χρόνια απουσίας, ο Βέλγος Στρομαέ επιστρέφει με το άλμπουμ «Multitude» (Πολλαπλότητα). Ένας σύντομος δίσκος με 12 τραγούδια που μιλούν για τους αταίριαστους, τους αόρατους, τους ραγισμένους. Και οι οικείοι του χορευτικοί ρυθμοί, οι πολύχρωμες μελωδίες από κάθε γωνιά του κόσμου (Μογγολία, Καραϊβική, Αφρική), τα απολαυστικά παιχνίδια με τις λέξεις σε κάνουν να ξεχνάς τη σοβαρότητα των ιστοριών που τραγουδούν.
Διαβάστε: Το φαινόμενο Stromae | Ναταλί Χατζηαντωνίου - ΕφΣυν
Διαβάστε: “Multitude”, Stromae renoue avec la chanson populaire | Les Inrocks
«Είμαι το τέρας που σας μιλά»
Για πρώτη φορά κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις αντίποδες η σκέψη του Paul B. Preciado, ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους στοχαστές στο πεδίο του φύλου και του σώματος. Αντλώντας έμπνευση από την “Αναφορά σε μια Ακαδημία” του Κάφκα, μιλά μπροστά σε 3.500 ψυχαναλυτές στο ετήσιο συνέδριο της Σχολής του φροϋδικού αιτίου τον Νοέμβριο του 2019 στο Παρίσι. Όπως ο πίθηκος του Κάφκα εξηγεί σε ένα επιστημονικό συνέδριο πώς, για να επιβιώσει στην ανθρώπινη κοινωνία, αναγκάστηκε να κλειστεί στο κλουβί της ανθρώπινης υποκειμενικότητας και να βυθιστεί στη θλίψη και τον αλκοολισμό, ο Πρεθιάδο στέκεται απέναντι στο επάγγελμα που τον αντιμετωπίζει ως ένα ψυχικά άρρωστο άτομο που πάσχει από δυσφορία φύλου, και καλεί σε έναν ριζικό μετασχηματισμό των ψυχιατρικών και ψυχαναλυτικών λόγων και πρακτικών, υποστηρίζοντας μια νέα επιστημολογία που θα αποδέχεται την πολλαπλότητα των σωμάτων χωρίς να τα ανάγει στην αποκλειστικά ετεροφυλοφιλική αναπαραγωγική τους ικανότητα, και χωρίς να νομιμοποιεί την ετεροπατριαρχική και αποικιοκρατική βία.
Βιβλίο: Είμαι το τέρας που σας μιλά. Αναφορά σε μια ακαδημία ψυχαναλυτών του Πωλ Μπ. Πρεθιάδο. Μετάφραση: Αναστασία Μελία Ελευθερίου, εκδόσεις aντίποδες
Δείτε ακόμα: PAUL B. PRECIADO – JE SUIS UN MONSTRE QUI VOUS PARLE (Γαλλικά)
Ενα podcast για τον Κώστα Ταχτσή
Τριαντατέσσερα χρόνια μετά την δολοφονία του συγγραφέα Κώστα Ταχτσή, η δημοσιογράφος Κατερίνα Μπακογιάννη μιλάει με όσους γνώριζαν καλά τον συγγραφέα και έζησαν από κοντά τις τελευταίες του ώρες. Σειρά 9 μισάωρων podcast με θέμα τη δολοφονία του συγγραφέα.
Ακούστε: Ποιος σκότωσε τον Κώστα Ταχτσή; | Κατερίνα Μπακογιάννη - Melon Media
ΘέμαΤο Ακροπόλ-Ακρός ή πώς ο καλλιτέχνης θα γίνει επιχειρηματίας
Τρία χρόνια μετά την πρώτη δημόσια διαβούλευση, που έθετε τις βάσεις ενός νέου οράματος για τον σύγχρονο πολιτισμό η σημερινή κυβέρνηση μετατρέπει το ιστορικό κτίριο της οδού Πατησίων σε χώρο που φιλοδοξεί να κάνει τους καλλιτέχνες, επιχειρηματίες και startuppers. Η αρχική ιδέα του «Κέντρου Σύγχρονης Δημιουργίας Ακροπόλ», αφορούσε στην ουσιαστική ενδυνάμωση και χειραφέτηση του καλλιτεχνικού κόσμου, προκειμένου να μη γίνεται βορά των ιδιωτικών ιδρυμάτων. Το τελικό σχέδιο του “Κέντρου Πολιτισμού και Δημιουργίας” ή “Ακροπόλ-Ακρός”, όμως, κάνει το αντίθετο καθώς μετατρέπει τους καλλιτέχνες σε ανταγωνιστές, χωρίς ιδιωτικά κεφάλαια μάλιστα αλλά με κρατική χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ. Και με ελεγχόμενα στελέχη διορισμένα απευθείας από το υπουργείο. Δεν πιστεύουμε ότι χρειαζόταν αυτό ο κόσμος του σύγχρονου πολιτισμού…
Διαβάστε: Μυρσίνη Ζορμπά: Ο νέος θεσμός του Ακροπόλ | Documento - Μυρσίνη Ζόρμπα
Διαβάστε: Διαφήμιση και επιχείρηση σε πρώτο πλάνο | Βασιλική Τζεβελέκου-ΕφΣυν
O Καρίμ Αμντούλ Τζαμπάρ για το χαστούκι του Γουίλ Σμιθ
Όταν ο Γουίλ Σμιθ εισέβαλε στη σκηνή των Όσκαρ για να χτυπήσει τον Κρις Ροκ έκανε πολύ μεγάλη ζημιά γράφει ο Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ στο μπλογκ του. «Με ένα μόνο χτύπημα, υποστήριξε τη βία, υποβάθμισε τις γυναίκες, προσέβαλε τη βιομηχανία του θεάματος και διαιώνισε στερεότυπα για τη μαύρη κοινότητα»
Will Smith Did a Bad, Bad Thing | Kareem Abdul-Jabbar - Substack
Σας άρεσε η δοκιμαστική μας έκδοση για τον πολιτισμό; Θα μας βοηθούσατε πολύ αν απαντούσατε σε λίγες ερωτήσεις σχετικά με αυτήν και παρόμοιες εκδόσεις στο μέλλον. Θα σας πάρει ακριβώς δυο λεπτά.
*Η Μυρτώ Ράις είναι θεατρολόγος, διαμεσολαβήτρια Τέχνης και κριτικός θεάτρου. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος θεατρικών σπουδών του Πανεπιστημίου Paris III-Sorbonne Nouvelle. Ασχολείται ιδιαίτερα με τον εκδημοκρατισμό της πρόσβασης στην Τέχνη