Μια νέα προσφυγική κρίση;

Οι απελπισμένοι του Αφγανιστάν ως απειλή για Ελλάδα και Ευρώπη

Η ραγδαία κατάρρευση της στηριζόμενης από τις ΗΠΑ κυβέρνησης στο Αφγανιστάν, πέρα από την επάνοδο των Ταλιμπάν ενδέχεται να ενεργοποιήσει νέα προσφυγικά ρεύματα από τη χώρα - ρεύματα που δεν είχαν σταματήσει ποτέ, ούτως ή άλλως.

Πρόσφυγες από το Αφγανιστάν σε εκατομμύρια: Πράσινη γραμμή = πρόσφυγες, πορτοκαλί = εσωτερικά εκτοπισμένοι στο Αφγανιστάν, η σκούρα πράσινη = επαναπατρισμοί Αφγανών στην χώρα τους (πηγή UNHCR) -

Κατά την διάρκεια της Σοβιετικής εισβολής τo 1979 και του πολέμου που την ακολούθησε, υπολογίζεται πως έφυγαν από τη χώρα, πέντε εκατομμύρια Αφγανοί, κυρίως στο Πακιστάν (με την αρωγή της διεθνούς κοινότητας) και στο Ιράν (χωρίς σημαντική αρωγή). 

Η εκδίωξη των Ταλιμπάν από την εξουσία το 2001 οδήγησε σε επιστροφή εκατομμυρίων προσφύγων στη χώρα - όχι μόνο οικειοθελώς, αλλά επειδή άρχισαν να εκδιώκονται από το Πακιστάν και το Ιράν - παρότι αυτό δημιουργούσε αναζωπύρωση του κινήματός τους. 

Παιδιά γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στους προσφυγικούς καταυλισμούς και τα σχολεία-ιεροδιδασκαλεία τους στο Πακιστάν αποτέλεσαν εστίες στρατολόγησης των Ταλιμπάν.

• Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, λίγο πριν από την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων, ο συνολικός αριθμός των Αφγανών αιτούντων άσυλο υπολογιζόταν στα 2,5 εκατομμύρια, εκ των οποίων η μεγάλη πλειονότητα παρέμενε στο Ιράν και στο Πακιστάν. 

• Η Παγκόσμια Τράπεζα υπολογίζει τον συνολικό αριθμό των εκπατρισθέντων Αφγανών κοντά στα 5 εκατομμύρια παγκοσμίως.

Το Πακιστάν έχει διαμηνύσει πως δεν έχει πρόθεση να φιλοξενήσει άλλους πρόσφυγες, πέραν των 3 εκατομμυρίων που ήδη φιλοξενεί, ενώ το Ιράν έκλεισε τα σύνορά του, δεδομένου και του έντονου ξενοφοβικού κλίματος εναντίον των Αφγανών στην χώρα (παρότι έχει ήδη στήσει πρόχειρους καταυλισμούς στα σύνορα με το Αφγανιστάν, τονίζοντας, όμως, πως πρόκειται για καταυλισμούς για σύντομη φιλοξενία)

Ο ρόλος της Τουρκίας

• Η Τουρκία είναι η τρίτη σε πληθυσμό Αφγανών προσφύγων χώρα, καθώς ο αριθμός των Αφγανών που βρίσκονται εκεί ως πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο ή παράνομα, φτάνει πλέον τις 300.000.

• Ο Ερντογάν στέλνει μήνυμα στην ΕΕ πως η Τουρκία δεν μπορεί να γίνει η αποθήκη προσφύγων της Ευρώπης. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός συμφώνησε μαζί του, πως καλό θα ήταν οι πρόσφυγες να παραμείνουν κοντά στις εστίες τους.

• Η Τουρκία χτίζει ήδη τείχος στα σύνορά της με το Ιράν, στα οποία έχουν αρχίσει να φτάνουν ολοένα και περισσότεροι Αφγανοί πρόσφυγες και το θέμα της παρεμπόδισης της εισόδου άλλων προσφύγων στη χώρα - η Τουρκία ήδη φιλοξενεί και 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες - αποτελεί πλέον διακύβευμα της εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης, καθώς εκδηλώνονται αντιπροσφυγικά πογκρόμ και διαδηλώσεις, και ενώ τα ξενοφοβικά φαινόμενα έχουν εξαπλωθεί.

• Ήδη ο κεμαλιστής ανθυποψήφιος του Ερντογάν, Κιλιντσάρογλου προειδοποιεί τον Τούρκο Πρόεδρο να μην έρθει σε καμία συμφωνία με τη Δύση για την φιλοξενία προσφύγων.

Η αμερικανική διαμεσολάβηση

• Εν όψει όλων αυτών, οι ΗΠΑ σπεύδουν να "κλείσουν" συμφωνίες με περιφερειακούς της συμμάχους για προσωρινή φιλοξενία κάποιων χιλιάδων προσφύγων - σε Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Κόσοβο.

• Ανάλογους αριθμούς θα στεγάσουν χώρες όπως η Ινδία και το Κατάρ, ενώ ο Καναδάς και το Ηνωμένο Βασίλειο θα φιλοξενήσουν περί τις 20.000 και υπάρχει πίεση στις ΗΠΑ για μια μεγάλη διεύρυνση του αριθμού των Αφγανών που θα φιλοξενήσει (από τους ελάχιστους που φιλοξενεί σήμερα - μόλις 95.000 από την εποχή της Σοβιετικής επέμβασης)

• Οι υπόλοιπες κεντρασιατικές γειτονικές χώρες φοβούνται εξαγωγή της αστάθειας από το Αφγανιστάν και, με την εξαίρεση του Τατζικιστάν, η κυβέρνηση του οποίου είχε δηλώσει τον Ιούλιο πως προτίθεται να φιλοξενήσει 100.000 πρόσφυγες, σπεύδουν να κλείσουν τα σύνορά τους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση σε πανικό

Η αρχική αντίδραση των Ευρωπαίων στις Αφγανικές εξελίξεις ήταν ο πανικός.

• Έξι χώρες -μεταξύ των οποίων και οι Ελλάδα- έστειλαν επιστολή στην Κομισιόν με την οποία ζητούσαν να μην υπάρξει παύση των επαναπροωθήσεων στο Αφγανιστάν για όσους το αίτημα ασύλου απορρίπτεται, την ίδια στιγμή που οι Ταλιμπάν προήλαυναν.

• Τέσσερις από τις έξι χώρες ανέστρεψαν την πολιτική τους μετά την πτώση της Καμπούλ, αφήνοντας τις ξενοφοβικές κυβερνήσεις της Αυστρίας και της Ελλάδας να συναντούν στην έλλειψη αλληλεγγύης μόνο τον Όρμπαν.

• Η Κομισιόν εξέδωσε ένα ευχολόγιο - θα δώσει πάλι λεφτά για να κρατήσουν όλους μακριά από την Ευρώπη, ενώ ο Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Νταβίντ Σασσόλι, ζήτησε ισομερή κατανομή των Αφγανών στις χώρες της ΕΕ.

• Η Γερμανία - τέταρτη σε αριθμό φιλοξενίας Αφγανών προσφύγων (~150.000) - ήταν μία από τις χώρες που ανέστρεψαν την αρχική πολιτική τους - εν μέρει.

• Εστιάζει όμως κυρίως στην υποδοχή των Αφγανών που συνέδραμαν την Γερμανική αποστολή - σε αυτό δεν διαφωνεί ούτε το AfD. Προθυμία για φιλοξενία προσφύγων έχουν δείξει κρατίδια και δήμοι της Γερμανίας.

• Αντίστοιχη πρόθεση έχουν δείξει και δήμοι της Γαλλίας, ενώ ο Μακρόν υιοθετεί ακροδεξιά ρητορική δηλώνοντας πως η Ευρώπη θα πρέπει να προστατευτεί από τους “παράνομους μετανάστες” που θα έρθουν από το Αφγανιστάν. Κάτι που του έχει δώσει ήδη το προσωνύμιο στα ΜΚΔ “Emmanuel Le Pen”.

  Η Ελλάδα κόντρα στο διεθνές δίκαιο;

Οι δηλώσεις του Υπουργού μετανάστευσης της Ελλάδας, Νότη Μηταράκη μπορούν κατ’έλάχιστον να χαρακτηριστούν παράδοξες, καθώς μεταξύ άλλων δήλωσε πως:

«...είναι θέμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να ενισχύσει την κοινή δήλωση του 2016, αλλά να στηρίξουμε και την Τουρκία, η οποία ως όμορη χώρα θα αντιμετωπίσει μεγαλύτερη πίεση από την υπόλοιπη Ευρώπη»...

...Θυμίζω ότι η Συνθήκη της Γενεύης όταν μιλάει για πρόσφυγες μιλάει για ανθρώπους οι οποίοι άμεσα πάνε στο όμορο κράτος, όχι όλης της ηπείρου από πίσω να υποδεχτεί αυτές τις ροές»...

Φαίνεται δύσκολο να το πιστέψει κανείς αλλά ο Υπουργός μετανάστευσης της χώρας θεωρεί πως η Τουρκία είναι… όμορη (έχει δηλαδή κοινά σύνορα) χώρα με το Ιράν.

Η κοντινότερη απόσταση σε ευθεία γραμμή μεταξύ Αφγανιστάν και Τουρκίας είναι ~1.500 χλμ [Χάρτης]. Επιπλέον, όπως είδαμε, στην Τουρκία υπάρχει τρομακτική πολιτική δυσκολία διαχείρισης της κρίσης.

• Έωλη είναι και η απόφανση του κ. Μηταράκη πως η Συνθήκη της Γενεύης μιλάει για «όμορες χώρες», όρος που δεν υφίσταται στο κείμενο της Συνθήκης. Αντιθέτως, η πρόθεση επιστροφής Αφγανών στα χέρια των Ταλιμπάν παραβιάζει κατάφωρα το άρθρο 33 της Συνθήκης αυτής.

• Και άλλα μέλη της κυβέρνησης ακολούθησαν τον ολισθηρό δρόμο της κατασκευής εχθρού, με πρώτη ύλη τους κατατρεγμένους ενός θεοκρατικού καθεστώτος, και τα παράπλευρα θύματα μιας νατοϊκής περιπέτειας στην οποία και η Ελλάδα συμμετείχε.

• Ας σημειωθεί πως η Ευρώπη από το 2008 μέχρι το 2020 είχε επιστρέψει στο Αφγανιστάν - ως ασφαλή χώρα - περί τους 70.000 πρόσφυγες. Η Ελλάδα 6.890 από αυτούς 

Όλα αυτά ενώ ο ΟΗΕ προειδοποιεί για επικείμενη ανθρωπιστική κρίση στο Αφγανιστάν